کنج- قسمت نهم- مهلت قانونی طرح ادعای جبران خسارات از سوی پیمانکار در قراردادهای عمرانی پیمانکار

سؤال: آیا بعد از اتمام قرارداد و انجام مراحل تحویل و آزاد سازی تضامین، پیمانکار می‌تواند ادّعای جدیدی را مطرح کند؟

یکی از سؤالاتی که مطرح می‌شود این است که پیمانکار و یا حتی کارفرما تا چه زمانی می‌توانند نسبت به یکدیگر ادّعای مالی داشته باشند؟ آیا پس از ارسال صورت‌وضعیت قطعی، پیمانکار می‌تواند برای سایر موارد، ادّعای جدیدی را مطرح نماید؟ برای پاسخ به این سؤال، بایستی به شرایط قراردادی حاکم بر پیمان فیمابین رجوع کرد. چه‌اینکه در قراردادهایی که شرایط عمومی پیمان «نشریه 4311» حاکم می‌باشد، پیمانکار تا زمان تهیّه صورت‌حساب نهایی از سوی کارفرما، برای طرح موارد ادّعایی فرصت دارد ولیکن در قراردادهای ذیل شرایط عمومی پیمان EPC غیر صنعتی «نشریه 5490» این فرصت تا زمان تهیّه صورت‌وضعیت قطعی محدود شده است.

«ماده ۵۱» شرایط عمومی پیمان «نشریه ۴۳۱۱»

کارفرما بایستی ظرف مدّت ۳ ماه از تاریخ تصویب صورت‌وضعیت قطعی، صورت‌حسابی نهایی پیمان را تهیّه نماید که مشتمل بر مبلغ صورت‌وضعیت قطعی و سایر مبالغی می‌باشد که طبق اسناد و مدارک پیمان از قبیل تعدیل آحاد بهاء، مبالغ جبران خسارت و جرائم و … به پیمانکار تعلّق می‌گیرد. پیمانکار می‌تواند اعتراض خود را همراه با مدارک کافی، ظرف یک‌ماه به کارفرما اعلام نماید.

«ماده 57-4» شرایط عمومی پیمان‌های EPC صنعتی «نشریه 5490»

بر اساس «ماده 57-4» در شرایط عمومی پیمان های EPC صنعتی، با تأئید صورت‌وضعیت قطعی از سوی طرفین، پیمانکار از هرگونه ادّعایی، مگر در مواری‌که پیش از تأئید صورت‌وضعیت قطعی مطرح شده و حلّ و فصل آن به بعد موکول شده باشد، صرف‌نظر می‌‌کند.
گسترۀ شعاعی قراردادها
گسترۀ شعاعی قرارداد ذیل حقوق عمومی و خصوصی متفاوت است. در حقوق خصوصی، تعهّدات مالی ناشی از ارتکازات عقلی و شروط ضمنی، داخل در قرارداد فیمابین بوده و برای طرفین قابل استناد است. حال‌آنکه ذیل حقوق عمومی، قبل از رجوع به مراجع قضائی و یا داوری، به دلیل محصور بودن قرارداد در محیط اداره، موارد مالی محدود به قواعد آمرۀ و مُصرّح می‌باشند. البته که اثبات شیء نفی ما عداء نمیکند و در صورت استحقاق ذاتی حق از سوی هر یک از طرفین، مراتب در خارج از محیط اداره و مراجع ذی‌صلاح قابل رسیدگی می‌باشد.

جمع‌بندی

مهلت طرح ادّعای خسارت جدید در پروژه‌های عمرانی، با توجه به شرط قراردادی متفاوت است. در برخی تا زمان امضای صورتحساب نهایی و در برخی تا ارسال صورت‌وضعیت قطعی این فرصت وجود دارد. در صورتی‌که پیمانکار در مهلت‌های مقرّر قراردادی ادّعای خود را مطرح ننماید، حقّی برای طرح آن در مراجع قضائی و یا خود کارفرما وجود نخواهد داشت. از این‌رو باید پیمانکار باید ادّعای خود را بصورت رسمی پیش از مواعید قراردادی، طرح و در دبیرخانه کارفرما ثبت و رسید دریافت نماید.
در مواردی که قابلیّت رسیدگی آن از کارفرما در محیط اداره ذیل حقوق عمومی وجود ندارد، پیمانکار بایستی بدواً نسبت به تثبیت حقّ در نزد کارفرما اقدام نماید و جهت مطالبه آن، مراتب در مراجع ذی‌صلاح طرح گردد.

نویسنده:
علی پناهدار