نظامات فنی و اجرایی
نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور (سال 1375)
بأسمه تعالي
سازمان برنامه و بودجه
هیأت‌وزیران در جلسه مورخ 23/03/1375 بنا به پیشنهاد شمارۀ 1442-5/5557-102 مورّخ 19/10/1374 سازمان برنامه و بودجه تصویب نمود:
نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور که از این پس به اختصار «نظام» نامیده می‌شود، با رعایت موارد زیر به شرح پیوست به اجرا گذاشته شود:
1- با مسئولیت سازمان برنامه و بودجه و همکاری وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی یا وابسته به دولت، شهرداری‌ها، بانک‌ها و تشکّل‌های صنفی – تخصّصی، ظرف مدّت یک سال اقدامات زیر برای تحقّق اصول نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور به عمل آید. تشخیص واحدهایی که همکاری آنان مورد نیاز است با سازمان برنامه و بودجه می‌باشد.
الف. تهیه پیش‌نویس لوایح مورد نیاز و پیشنهاد آن به هیأت وزیران برای تصویب و ارائه به مجلس شورای اسلامی،
ب. تهیه پیش‌نویس آیین‌نامه‌های اجرایی نظام و پیشنهاد آن برای تصویب به هیأت‌وزیران یا دیگر مراجع ذی‌ربط،
ج. تهیه و ابلاغ دستورالعمل‌های لازم در قالب مقرّرات موضوع بندهای الف و ب.
۲- تمام دستگاه‌های اجرایی، شوراهای تخصّصی و دیگر مراجع مربوط، تا تصویب و ابلاغ ضوابط یاد شده، اقدام‌ها و تصمیم‌های مربوط به انجام مطالعات مورد نیاز طرح‌های تحقیقاتی، بنیادی، منطقه‌ای و جامع بخشی و نیز تهیه و اجرای طرح‌های خود را با رعایت مقرّرات، قوانین، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های موجود به عمل آورند.
3- با توجّه به ضرورت شمول عام نظام فنّی و اجرایی کشور، سازمان برنامه و بودجه مكلّف است، لايحه تسرّی نظام مذکور به کلیه سازمان‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی یا وابسته به دولت، از جمله شهرداری‌ها و بانک‌ها و نیز سازمان‌ها و شرکت‌هایی که شمول قانون بر آن‌ها مستلزم ذکر نام است را تهیه و برای طرح در هیأت‌وزیران ارائه نماید.
4- این تصویب‌نامه جایگزین مصوّبه شماره ۷۲۵۰/ت166ه، مورّخ 17/03/1367 هیأت‌وزیران می‌باشد.
حسن حبیبی – معاون اول رئیس جمهور
نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور
1- كلیات
گستردگی ابعاد و ماهیت فعالیت‌های مربوط به تهیه، اجرا، نگهداری و بهره‌برداری طرح‌های عمرانی کشور و آثار ناشی از چگونگی انجام آن‌ها و نیز مصرف حجم قابل توجّهی از منابع اقتصادی برای آن، و لزوم تنظیم این امور و هماهنگ‌کردن آن با دیگر امور کشور، ضرورت تصویب نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور را ایجاب می‌کند.
2- تعریف
نظام فنّی و اجرایی، عبارت است از مجموعه اصول، روش‌ها، مقرّرات و ضوابط فنّی، حقوقی و مالی حاکم بر تهیه، اجرا و ارزشیابی طرح‌های عمرانی کشور و چگونگی انتخاب و بکارگیری عوامل دست‌اندرکار مربوط به آن و نیز تبیین مشخصات عوامل یاد شده و نحوه ارتباط بین آن‌ها.
3- نقش نظام فنّی و اجرایی در تهیه و اجرای برنامه‌های عمرانی کشور
در فرآیند برنامه‌ریزی که شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. مطالعات بنیادی، تحقیقاتی، پایه، منطقه‌ای (آمایش سرزمین) و جامع بخشی،
ب. تعیین اهداف کلان و سیاست‌های کلی،
پ. تعيين اولویت‌ها و تخصیص منابع،
ت. تهیه طرح‌ها،
ث. اجرای طرح‌ها،
ج. ارزشیابی.
نظام فنّی و اجرایی، با ارائه اصول، روش‌ها، معیارها، مقرّرات و ضوابط فنّی و اجرایی، و نحوه انتخاب و بکارگیری عوامل دست‌اندرکار مربوط در آن، در مراحل موضوع بندهای ت، ث و ج نقش مؤثر و اساسی داشته و در مرحله الف نیز بر حسب مورد، نقش لازم خود را ایفا می‌کند.
4- اصول و مبانی کلی حاکم بر نظام فنّی و اجرایی
اصول و مبانی کلی حاکم بر نظام فنّی و اجرایی شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. استفاده بهینه از منابع و ظرفیت‌های موجود و فراهم‌نمودن زمینۀ ایجاد ظرفیت‌های جدید و مورد نیاز،
ب. به‌کارگیری اصول و مبانی علمی و فنّی در جهت ارتقای تکنولوژی و سطح دانش فنّی و صنعتی کشور و دستیابی به کیفیّت مطلوب‌تر،
پ. جلب مشارکت بخش خصوصی و استفاده عملی از این بخش در تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی با توجّه به قابلیت‌ها، از طریق تهیه و تدوین روش‌های بهینه برای انجام مراحل مختلف، به طور جداگانه یا توأم،
ت. ایجاد زمینۀ مناسب برای بروز ابتکارات و خلاقیت‌ها، به‌ویژه در جهت ایجاد منابع جدید، بالابردن کیفیّت، کم‌کردن هزینه و مدّت اجرا،
ث. شناسایی، سازماندهی، طبقه‌بندی و تشخیص صلاحیت واحدهای مختلف مطالعات بنیادی، تحقیقاتی، پایه، منطقه‌ای، جامع بخشی، تهیه و اجرای طرح به طور جداگانه یا به‌صورت توأم (در موارد مجاز)، بر اساس ضوابط معين،
ج. تقویت توان فنّی و اجرایی کشور، از طریق حمایت از نیروهای فنّی داخلی و کمک به ایجاد واحدهای بزرگ برای انجام مراحل مختلف تهیه و اجرای طرح به طور جداگانه یا به طور توأم (در موارد مجاز)،
چ. فراهم‌ساختن تسهیلات برای صدور نیروی کار و خدمات فنّی و مهندسی و اجرایی و تشویق و ترغیب و حمایت از آن،
ح. ایجاد زمینه آموزش و تربیت نیروی فنّی و کارآمد متخصّص برای تهیه و اجرای طرح، از طریق جلب همکاری و مبادله یافته‌های تجربی بین عوامل نظام فنّی و اجرایی و دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی و تحقیقاتی کشور،
خ. جلب مشارکت عمومی، بانک‌ها، نهادهای انقلاب اسلامی و مؤسسات اعتباری مستقل یا عام‌المنفعه برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های عمرانی کشور که دارای توجیه فنّی – اقتصادی هستند،
د. ارزشیابی زمانبندی‌شده از عملکرد این نظام، مشتمل بر ضوابط، معیارها، روش‌ها و عوامل دست‌اندرکار مطالعاتی و تهیه و اجرای طرح و انعکاس نتایج مربوط، به‌منظور اصلاح نظام،
ذ. الزام به مستندسازی در مورد تمام وقایع و جریان‌های مربوط به مراحل مطالعاتی و تهیه و اجرای طرح و پیش‌بینی اقدامات مربوط به این فعالیّت در شرح وظایف و قراردادها،
ر. طراحی و استقرار فرآیندی علمی، دقیق و عملی برای الزام به گزارش‌دهی و گزارش‌گیری از جریان تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی در دوره‌های زمانی معین.
5- گستره نظام فنّی و اجرایی
گستره یا مباحث طرح‌شده در نظام فنّی و اجرایی، شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. مطالعات بنیادی، تحقیقاتی، پایه، منطقه‌ای (آمایش سرزمین) و جامع بخشی،
ب. معیارهای استاندارها و ضوابط فنی،
پ. تهیه طرح،
ت. اجرای طرح،
ث. ارزشیابی.
6- تهیه طرح
تهیه طرح شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. مدیریت بر تهیه طرح
ب. مطالعات شناسایی، توجیه فنّی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (امکان‌سنجی) اوليه،
پ. مطالعه و طراحی اولیه و توجیه فنّی، اقتصادی و اجتماعی (امکان‌سنجی) نهایی.
7- مدیریت بر تهیه طرح
مدیریت بر تهیه طرح شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. مدیریت بر تهیه طرح از جنبه ایفای وظایف قانونی غیر قابل واگذاری،
ب. خدمات مدیریت تهیه طرح.
8- اجرای طرح
اجرای طرح شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. مدیریت بر اجرای طرح از جنبه ایفای وظایف قانونی غیر قابل واگذاری،
ب. خدمات مدیریت و کنترل،
پ. خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی.
9- خدمات مدیریت و کنترل
خدمات مدیریت و کنترل شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. خدمات مدیریت اجرای طرح،
ب. کنترل‌های مهندسی،
ث. کنترل پروژه،
ت. نظارت.
10- خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی
خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. طراحی تفضیلی و اجرایی،
ب. تهیه و ساخت کالا و تجهیزات،
پ. پیمانکاری اجرا (عملیات اجرایی و نصب)،
ت. آماده‌سازی برای بهره‌برداری.
11- شرح اصول و مبانی حاکم بر نظام فنّی و اجرایی
با توجّه به مباحث مطروحه در گسترۀ فوق، مشروح اصول و مبانی حاکم بر نظام فنّی و اجرایی طرح‌های عمرانی، طبق شرح معین‌شده در هر یک از بخش‌های زیر می‌باشد:
الف. مطالعات بنیادی و تحقیقاتی (شامل مطالعات پایه، جامع بخشی، منطقه‌ای، آمایش سرزمین، تحقیقات و نظایر آن)
ب. معیارهای استانداردها و ضوابط فنی،
پ. تهیه طرح
ت. اجرای طرح
ث. ارزشیابی
(الف) مطالعات بنیادی و تحقیقاتی
(شامل مطالعات پایه، جامع بخشی، منطقه‌اي، آمایش سرزمین، تحقیقات و نظایر آن)
12- تعریف
مطالعات بنیادی و تحقیقاتی، مطالعاتی است که نتایج حاصل از آن‌ها منجر به تصمیم‌گیری کلی در مورد برنامه‌ها و شناخت طرح‌ها و مدیریت آن‌ها می‌شود یا دستاوردهای علمی نظیر معیارها و استانداردهای فنّی یا اطّلاعات پایه را نتیجه می‌دهد.
13- اصول حاکم بر انجام مطالعات بنیادی و تحقیقاتی
اصول حاکم بر انجام مطالعات بنیادی و تحقیقاتی به شرح زیر می‌باشد:
الف. انجام مطالعات تحقیقاتی و بنیادی در قالب روش‌های معتبر در تحقیقات علمی و آخرین دستاوردهای مطالعاتی جهانی در زمینه‌های مرتبط،
ب. انجام مطالعات با حداکثر استفاده از منابع و امکانات داخلی،
پ. انجام مطالعات توسّط واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده در بخش تهیه طرح برای مطالعات بنیادی یا مؤسسات معتبر پژوهشی برای کارهای تحقیقاتی، در قالب قرارداد و شرح خدمات مشخص،
ت. ارجاع کار از طرف دستگاه‌های اجرایی به مؤسسات علمی و یا تخصّصی جهت طرح‌های مطالعات بنیادی و تحقیقاتی و همچنین انعقاد قرارداد مربوط، با تأئید سازمان برنامه و بودجه خواهد بود،
ث. بکارگیری سایر اصول مندرج در بخش تهیه طرح، اعم از تشخیص صلاحیت، قیمت و ارجاع کارها بر حسب مورد برای واحدهای متولی انجام این مطالعات.
(ب) معیارهای استانداردها و ضوابط فنی
14- تعریف
معیارها، استانداردها و ضوابط فنّی، عبارتند از مجموعه‌ای از مشخصات فنّی، روش‌ها، ضوابط و دستورالعمل‌هایی که بر اساس اصول علمی و فنّی موجود در کشور و جهان، با توجّه به شرایط اقلیمی، زیست محیطی، اجتماعی و امکانات موجود برای پذیرش طرح از نظر فنّی و اقتصادی، تضمین ایمنی، حفاظت اطّلاعات و بهبود کیفیّت طراحی، اجرا، نگهداری و بهره‌برداری طرح‌ها تهیه و تدوین می‌شوند.
15- اصول و مبانی حاكم بر تهیه و تدوین معیارهای استانداردها و ضوابط فنی
اصول و مبانی حاکم بر تهیه و تدوین معیارهای استانداردها و ضوابط فنّی به شرح زیر می‌باشد:
الف. ارتقای سطح دانش فنّی و کیفیّت در بخش‌های مختلف، از طریق تدارک استانداردهای لازم متکی بر اصول علمی و فنّی کشور و جهان،
ب. تنظیم و حفظ روابط فنّی بین واحدهای مدیریت بر تهیه و اجرای طرح، واحدهای خدمات مدیریت تهیه با اجرای طرح، واحدهای تهیه طرح، واحدهای اجرای طرح و وظایف و روش انجام کار هر یک از آن‌ها،
پ. تأمین و تعیین معیارهای استانداردها و تیپ‌نمودن روش‌های مورد نیاز مطالعاتی، طراحی، ساخت، مدیریت، کنترل، نظارت، نگهداری، بهره‌برداری و ارزشیابی با استفاده از تجارب مؤسسات معتبر بین‌المللی،
ت. استاندارد نمودن اجرا و محصولات، با اولویت بخش ساختمانی، تا حد امکان لازم برای انبوه‌سازی،
ث. برنامه‌ریزی متمرکز و جامع‌نگرانه برای تهیه معیارها، استانداردها و ضوابط فنّی، به‌منظور جلوگیری از هر نوع دوباره‌کاری در این زمینه،
ج. فراهم ساختن زمینه آموزش و ترویج استانداردها، معیارها و ضوابط فنّی و برقراری تشویق و ترغیب در مورد اشخاصی که دستاورد عینی در تهیه و تدوین و ارائه استاندارد و معیارهای با کیفیّت بالا را دارند،
چ. استفاده از مؤسسات، انجمن‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های تحقیقاتی در بخش‌های مختلف دولتی، تعاونی و خصوصی در تدوین استانداردها و معیارها و تشویق و حمایت آن‌ها تهیه و تدوین استانداردهای فنّی کارهای تخصّصی از طریق واحدهای تخصّصی ذی‌ربط (اعم از دولتی و غیر دولتی) و با همکاری سازمان برنامه و بودجه صورت می‌گیرد و تأئید و ابلاغ آن از سوی سازمان مذکور خواهد بود.
ح. پیش‌بینی ساز و کار کنترل برای الزام به رعایت معیارها، استانداردها و ضوابط فنّی، به‌منظور ارتقای کیفیّت طرح‌ها، تولیدات و محصولات ساختمانی و صنعتی و انفورماتیکی.
(پ) تهیه طرح
16- تعریف
تهیه طرح، عبارت است از انجام تحقیق، بررسی، مطالعه و طراحی مورد لزوم برای شناسایی، توجیه فنّی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و به‌طور کلی، فعّالیّت‌هایی که منجر به پذیرش یا ردّ طرح (به معنای توصیه به سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری در طرح می‌شود و نیز اقداماتی که به‌منظور برنامه‌ریزی، ساماندهی و هدایت و راهبری و مراقبت و کنترل بر فعّالیّت‌های فوق انجام می‌گیرد.
فعّالیّت‌های مختلف تهیه طرح به شرح زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
الف. مدیریت بر تهيه طرح، شامل:
1- مدیریت بر تهیه طرح از جنبه ایفای وظایف قانونی غیر قابل‌واگذاری،
2- خدمات مدیریت تهیه طرح،
ب. مطالعات شناسایی، توجیه فنّی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (امکان‌سنجی) اولیه،
پ. مطالعه و طراحی اولیه و توجیه فنّی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (امکان‌سنجی) نهایی.
17- اصول و مبانی حاكم بر تهیه طرح
اصول و مبانی حاکم بر تهیه طرح شامل موارد زیر می‌باشد:
الف. انجام مطالعه و طراحی مورد لزوم برای شناسایی، توجیه فنّی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی (تهیه طرح) در قالب مطالعات جامع بخشی، منطقه‌ای و برنامه‌های توسعه و ضوابط، معیارها و استانداردهای فنّی و اقتصادی و ارائه گزارش مربوط، همراه با مقایسه و تحلیل گزینه پیشنهادی و سایر گزینه‌ها،
تبصره: ارزیابی زیست‌محیطی طرح‌های توسعه باید بر اساس تبصره ۸۲ قانون برنامه دوم و الگوهای مصوّب شورای‌عالی حفاظت محیط زیست صورت پذیرد.
ب. رعایت هماهنگی طرح با سایر طرح‌های مربوط و ضوابط آمایش سرزمین،
پ. تهیه طرح بر اساس استفاده حداکثر از منابع و امکانات محلی و داخلی،
ت. جلب مشارکت مردم و استفاده از نظریات آن‌ها در تهیه طرح، به‌ویژه در طرح‌هایی که مستقیما با زندگی مردم مرتبط است،
ث. تعیین دستگاه بهره‌بردار (به استثنای طرح‌های انفورماتیکی) و انجام بررسی‌ها و مطالعات مربوط به سازماندهی و شیوه‌های نگهداری و بهره‌برداری و همچنین تهیه برنامه زمانبندی عملیات آماده‌سازی برای بهره‌برداری در مرحله تهیه طرح،
ج. انجام خدمات تهیه طرح (اعم از خدمات مدیریت با خدمات تهیه طرح) توسّط واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده، تحت عنوان واحد خدمات مدیریت تهیه طرح و واحد خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح، بر طبق شرح خدمات تیپ یا غیرتیپ مصوّب سازمان برنامه و بودجه،
بدیهی است امر سیاست‌گذاری، تصمیم‌گیری‌های اساسی، برنامه‌ریزی و کنترل كلان (وظایف قانونی غیر قابل‌واگذاری)، همچنان بر عهده واحد مدیریت بر تهیه طرح (دستگاه اجرایی) خواهد بود.
تبصره: ارجاع کارهای خدمات مدیریت تهیه طرح به واحدهای بخش خصوصی یا تعاونی به‌تدریج و همراه با ایجاد شرکت‌ها و مؤسسات تشخیص صلاحیت‌شده در این مورد در قالب شرح خدمات و قرارداد مشخص انجام خواهد گرفت،
چ. بالابردن کیفیّت خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح از طریق ایجاد رقابت سازنده بین واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده در هنگام ارجاع کار در موارد لازم و ممکن و ارزیابی جامع پیشنهادهای دریافتی از این واحدها در هیأت‌های تخصّصی که اعضای آن توسّط دستگاه اجرایی از میان اهل خبره تعیین می‌شوند، برای تهیه مناسب‌ترین پیشنهاد ضوابط انتخاب هیأت‌های تخصّصی و روش بررسی و اخذ تصمیم در این هیأت‌ها در مورد کارهای غیرتیپ و همچنین در مورد آن دسته از کارهای تیپ که هریک از ضوابط یا استانداردهای معین‌شده از سوی سازمان برنامه و بودجه مورد عمل قرار نگیرد، طبق آیین‌نامه‌ای است که بنا به پیشنهاد سازمان مزبور به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد.
ح. بررسی و تصویب نتایج خدمات تهیه طرح توسّط دستگاه اجرایی و در صورت نیاز با استفاده از هیأت‌ها یا مؤسسات تخصّصی صلاحیت‌دار یا واحد خدمات مدیریت تهیه طرح، به‌منظور اعمال کنترل‌های فنّی، زیست محیطی و اقتصادی،
خ. ایجاد انگیزه و اتخاذ سیاست‌های لازم برای استانی‌کردن واحدهای خدماتی مشاوره‌ای تهیه طرح،
د. بهنگام نمودن اطّلاعات فنّی و علمی افراد کلیدی شاغل در مدیریت بر تهیه طرح، از طریق آموزش،
ذ. اتخاذ تدابیری برای حمایت و حفظ نیروهای کارآمد فنّی در واحدهای مدیریت، بر تهیه طرح (دستگاه اجرایی) با بکارگیری اصل دستمزد در مقابل کار،
ر. تعیین ضوابط انتخاب و ارزشیابی در مورد افراد کلیدی شاغل در مدیریت بر تهیه طرح،
ز. سازماندهی متناسب واحدهای مدیریت بر تهیه طرح و احتراز از واگذاری وظیفه مدیریت بر تهیه طرح به دستگاه‌هایی که وظیفه اصلی آن‌ها انجام فعّالیّت‌های دیگری است و انتقال کارشناسان مربوط به واحدهایی که وظیفه مستقیم در این مورد دارند.
تبصره: مدیریت بر تهیه طرح‌های انفورماتیکی مشمول این بند نیست.
18- اصول و مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت واحدهای خدمات مدیریت تهیه طرح و واحدهای خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح
اصول و مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت واحدهای خدمات مدیریت تهیه طرح و واحدهای خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. بر اساس قوانین و مقرّرات مربوط در زمینه فعّالیّت‌های نظام فنّی و اجرایی تشکیل یافته و انجام خدمات مزبور در موضوع فعالیّت یا شرح وظایف آن‌ها قید شده باشد،
ب. دارا بودن تحصیلات تخصّصی مربوط (حداقل لیسانس) و تجربه مفید و مؤثر برای واحدهای شخص حقیقی، هیأت‌مدیره، مدیرعامل و کارکنان فنّی شرکت‌ها و مؤسسات، سوابق کاری و تحقیقاتی، مخزن و بانک اطّلاعات فنّی منظم، امکانات نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و حسن عمل در شیوۀ مدیریت در این واحدها و نظام‌های فعال در سازمان آن‌ها، از جمله نظام كيفيت،
پ. نداشتن ممنوعیت قانونی یا محکومیت و محرومیت موثر در موضوع فعّالیّت‌های مندرج در این نظام در مورد هر واحد، هیأت‌مدیره و مدیرعامل و نیز اشخاص حقیقی که به‌صورت واحدهای مستقل برای تمام یا برخی از خدمات این مرحله تأييد صلاحیت می‌شوند،
ت. منظور داشتن اقداماتی از قبیل لغو صلاحیت، تنزل رتبه و محرومیت از ارجاع کار برای واحدهایی که در کارهای خود استانداردها و اصول فنّی را مراعات ننموده یا گزارش‌های لازم از پیشرفت کار خود را به‌موقع ارسال نمی‌نمایند،
ث. دارا بودن استقلال از نظر مالی، مدیریت فنّی و اجرایی (به استثنای دفاتر فنّی مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت)، به‌منظور ایجاد ثبات نسبی در مدیریت و عوامل مؤثر در تشخیص صلاحیت این واحدها،
ج. در مورد تشخیص صلاحیت واحدهای خارجی تهیه طرح، علاوه بر مراتب فوق که حسب مورد ملاک عمل می‌باشد، حصول شرایط زیر نیز ضروری است:
1- واحد خارجی باید تعهد نماید کار را با مشارکت مؤثر واحدهای ایرانی به انجام رساند.
2- دارای تخصص، حسن عمل و تجربۀ ممتاز در انجام کار (با اولویت سابقه کار در کشور ثالث) بوده و صلاحیت انجام کار در رشته مورد نظر در کشور متبوع خود را داشته باشد.
19- اصول و مبانی حاکم بر ارجاع کار به واحدهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح (واحدهای تهیه طرح)
اصول و مبانی حاکم بر ارجاع کار به واحدهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح (واحدهای تهیه طرح) به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. ارجاع کار خدمات مدیریت تهیه طرح با خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح به واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده با توجّه به حسن سابقه و کیفیّت انجام کارهای قبلی توسّط آن‌ها،
ب. در نظر گرفتن تجربه این واحدها از نظر موضوع و منطقه اجرای کار و استفاده از ظرفیت و توانایی آن‌ها،
پ. اولویت ارجاع کار به واحدهای محلی در شرایط یکسان،
ت. عدم انجام خدمات مدیریت تهیه طرح یا خدمات تهیه طرح به طور یکجا توسّط یک واحد از بخش خصوصی یا تعاونی.
ث. ایجاد زمینه‌های رقابت و سبقت بین این واحدها در جهت ارتقای کیفی و کاهش هزینه‌های اجرایی طرح‌ها،
ج. امکان استفاده از مجموعه چند واحد در کارهای بزرگی که قابل تقسیم برای ارجاع به واحدهای داخلی موجود به‌طور جداگانه نیستند، در جهت کمک و تسهیل در ایجاد واحدهای بزرگ،
چ. استفاده از واحدهای خارجی صرفاً در موارد استثنایی و خاص که زمینه تخصّصی آن در کشور موجود نباشد، بنا به پیشنهاد دستگاه اجرایی ذی‌ربط (حاوی روش واگذاری کار) و با تأئید سازمان برنامه و بودجه، از طریق و با مسئولیت مشترک و تضامنی واحدهای ایرانی و خارجی تشخیص صلاحیت‌شده.
تبصره: در مورد کارهای معین با پیشنهاد مشترک دستگاه اجرایی و سازمان برنامه و بودجه و تصویب هیأت‌وزیران می‌توان تصمیم‌هایی خارج از چهارچوب این بند اتخاذ نمود.
20- اصول و مبانی حاکم بر قراردادهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح
اصول و مبانی حاکم بر قراردادهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح، به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تعيين شرح خدمات، تأئیدات، تكاليف، وظایف، تعهدات و اختیارات طرفین قرارداد به طور جامع و مانع و روشن و قابل انجام و بر اساس رعایت حقوق طرفین به طور منطقی،
ب. تأکید بر رعایت معیارها و استانداردها و ضوابط فنّی، اقتصادی و اجرایی ملّی و استفاده از امکانات و توانایی‌های داخلی و مصالح محلی در شرح خدمات و شرایط قرارداد،
پ. پیش‌بینی تضمین‌های لازم و تکالیف مشخص در قرارداد در صورت عدول از تعهدات و یا سایر مراتب مندرج در جزء الف از بند ۲۰ توسّط هر یک از طرفین و نیز اتخاذ تمهیدات لازم برای جبران خسارت‌های احتمالی و مسئولیت‌پذیری واحدهای خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح مانند پوشش‌های بیمه‌ای،
ت. استفاده از تضمین‌های صنفی و پوشش‌های بیمه‌ای برای ایفای تعهدات همانند تضمین‌های متکی بر بانک‌ها و مؤسسات دولتی در قالب ضوابطی که بدین منظور تدوین می‌شوند،
ث. تعیین روش و مرجعی برای حلّ و فصل سريع اختلافات،
ج. استفاده از متون و شرایط عمومی و شرح خدمات تیپ برای قراردادهای رشته‌های مختلف خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات تهیه طرح که برای آن متون تیپ ابلاغ شده یا می‌شوند،
1- سازمان برنامه و بودجه مکلّف است با همکاری دستگاه اجرایی، شرح خدمات تیپ و موارد غیر تیپ را تهیه نماید.
2- تهیه و بکارگیری متون و شرایط و شرح خدمات غیر تیپ تنها در مواردی که استفاده از متون تیپ میسّر نباشد، بر اساس آیین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد، مشخص خواهد شد.
چ. پیش‌بینی حد معقول و منطقی برای تغییر حجم خدمات، مبلغ و مدّت در قالب موضوع قرارداد،
ح. واحد خدمات تهیه طرح باید متعهد شود که تعداد نسخه‌های لازم و نیز نسخۀ اصلی مدارک، اسناد، محاسبات و نقشه‌های مرتبط با قرارداد را همراه با گزارش‌ها و انجام خدمات مربوط، در موعد مقرّر به کارفرما تحویل دهد.
21- اصول و مبانی حاکم بر نرخ‌گذاری و نحوۀ پرداخت حقّ‌الزحمه قراردادهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح
اصول و مبانی حاکم بر نرخ‌گذاری و نحوۀ پرداخت حقّ‌الزحمه قراردادهای خدمات مدیریت تهیه طرح و خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تهیه فرمول‌های استاندارد و ضوابط عمومی و نحوه کاربرد آن برای محاسبه حقّ‌الزحمه با تعرفه این خدمات در رشته‌های مختلف که امکان یکسان‌سازی روش محاسبه آن‌ها وجود دارد، با توجّه به تخصّص‌های مورد نیاز و بازده‌های متعارف در کشور و بر مبنای نرخ‌های رایج و معقول برای دستمزدها، تجهیزات و وسایل و هزینۀ تکنولوژی،
ب. مستقل‌نمودن فرمول‌های محاسبه حقّ‌الزحمه با تعرفه این خدمات از مبلغ برآورد اجرای کار، موارد استثناء با تصویب سازمان برنامه و بودجه می‌باشد،
پ. تأييد روش عمل، در مواردی که استفاده از روش مصوّب ابلاغی برای محاسبه حقّ‌الزحمه با تعرفه انجام خدمات مقدور نیست، بر اساس آیین‌نامه‌ای است که بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و با بکارگیری روش‌های مندرج در جزء چ از بند ۱۷ و جزء ث از بند ۱۹ با رعایت اصل رقابت در تعیین قیمت با حفظ کیفیّت کار به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد.
(ت) اجرای طرح
22- تعریف
به طور کلی، اجرای طرح، شامل انجام خدمات فعّالیّت‌های مشروح زیر است:
الف. انجام وظایف قانونی غیر قابل واگذاری، نظير انتخاب روش اجرا که لزوماً توسّط کارفرما (دستگاه اجرایی) انجام می‌گیرد.
ب. خدمات مدیریت و کنترل، مشتمل بر:
1- مدیریت اجرا،
2- کنترل‌های مهندسی،
3- کنترل پروژه،
4- نظارت.
پ. خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی، مشتمل بر:
1- طراحی تفصیلی و اجرایی،
2- تهیه یا ساخت کالا و تجهیزات،
3- پیمانکاری اجرا (عملیات اجرایی، نصب)،
4- آماده‌سازی برای شروع بهره‌برداری.
23- اصول و مبانی حاکم بر اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر اجرای طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. شروع اقدامات مربوط به مرحله اجرای طرح، منوط به اتمام مرحله تهیه طرح و پذیرش (یا توصیه به سرمایه‌گذاری) طرح می‌باشد،
ب. انجام فعالیّت مدیریت برای اجرای طرح از جنبه وظایف قانونی غیرقابل واگذاری جزء الف بند ۲۲ در طرح‌هایی که ماهیت باید به‌صورت ملّی باشند، توسّط دستگاه اجرایی مرکزی و ایجاد زمینه مناسب برای استانی‌نمودن اجرای طرح‌های دیگر،
پ. انعقاد پیمان با قرارداد برای هریک از فعّالیّت‌های اجرای طرح، به شرط حصول اطمینان از تأمین‌بودن اعتبارات مورد نیاز تا اتمام و تکمیل کار و نیز تأمین سایر منابع از قبیل زمین، پروانه ساختمان، آب و برق،
ت. انجام فعّالیّت‌های مختلف اجرای طرح به طور جداگانه و یا به طور توأم در مواردی که در این نظام اجرای آن‌ها به طور توأم مجاز شناخته شده، توسّط واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده برای هر فعالیّت در قالب ضوابط حاکم بر قراردادهای پیمان‌ها، قیمت‌ها، تعرفه‌ها، نحوۀ ارجاع کارها، معیارها، ضوابط و مشخصات فنّی و روش بازرسی فنّی،
ث. فراهم‌ساختن زمینۀ ایجاد و تشخیص صلاحیت واحدهایی که توانایی انجام مجموعه فعّالیّت‌هایی که ارجاع توأم آن‌ها مجاز شناخته شده است را دارا باشند،
تبصره: مادام که تعداد واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده که برای انجام مجموعه خدمات و فعّالیّت‌های اجرای طرح که به طور توأم قابل واگذاری به یک واحد هستند تکافوی کارهای مزبور را ندارد، می‌توان از گروه‌های مشارکت با همکاری متشکل از واحدهایی که برای فعّالیّت‌ها و بخش‌های مختلف کار مورد نظر به طور جداگانه تشخیص صلاحیت شده‌اند، استفاده نمود،
ج. تأکید بر اصل انتخاب قیمت معقول در اجرای طرح،
چ. نظارت بر عملیات اجرایی با نصب توسّط واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده به طور مستمر،
ح. کنترل پروژه‌های مهم ملّی با روش‌های پیشرفته و توسّط واحدهای خدمات مدیریت اجرای طرح با واحدهای کنترل پروژه،
خ. فراهم ساختن زمینه انجام کنترل‌های کیفی کار و نیز کنترل پروژه توسّط واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده‌ای که در زمینه ساخت و نصب و اجرای عملیات فعالیّت دارند، در کارهای مورد قرارداد خود،
د. تهیه نقشه‌های اجرایی (طراحی تفصیلی و اجرایی) با رعایت فاصلۀ زمانی منطقی با شروع عملیات اجرایی و نصب،
ذ. ایجاد انگیزه و اتخاذ سیاست‌های لازم برای تشکل واحدهای محلی اجرای طرح
ر. کنترل مدارک فنّی، محاسباتی، نقشه‌های اجرایی کنترل‌های مهندسی توسّط دستگاه و اجرایی و در صورت نیاز، با استفاده از هیأت‌ها یا مؤسسات ذی‌صلاحیت،
ز. پیش‌بینی انجام فعّالیّت‌های مربوط به ایجاد آمادگی برای بهره‌برداری از طرح در قالب برنامه زمانبندی‌شده،
ژ. ایجاد روش مناسب برای تعیین و دریافت میزان واقعی مالیات و سایر حقوق دولتی در این مرحله،
س. پیش‌بینی سازماندهی مناسب و نحوۀ آموزش نیروی انسانی دستگاه نگهداری و بهره‌برداری و تهیه و تدوین ضوابط لازم برای تحویل و تحوّل پروژه‌های انجام‌شده از دستگاه اجرایی به بهره‌بردار،
ش. پیش‌بینی تدابیر لازم در اجرا به‌منظور رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار و حداقل تسهیلات رفاهی،
ص. فراهم‌نمودن زمینۀ بکارگیری نیروی انسانی ماهر و متخصّص در اجرای کارها، از طريق واحدهایی که برای این امور ایجاد و تشخیص صلاحیت می‌شوند و استفاده از آن در تدارک سازمان‌یافتۀ نیروی کار.
24- تعريف واحد اجرای طرح
واحدهای اجرای طرح، عبارتند از واحدهای تشخیص صلاحیت‌شده‌ای که مسئولیت اجرای هر یک از خدمات و فعّالیّت‌های مندرج در جزء ب و پ از بند ۲۲ را به‌صورت جداگانه با به طور توأم برای فعّالیّت‌های بندهای فوق که انجام توأم آن‌ها در این نظام مجاز شناخته شده است، بر عهده می‌گیرند.
25- اصول و مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت واحدهای اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر تشخیص صلاحیت واحدهای اجرای طرح، به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. این واحدها باید بر اساس مقرّرات مربوط در زمینه فعّالیّت‌های نظام فنّی و اجرایی تشکیل‌یافته و در موضوع فعالیّت یا شرح وظایف آن‌ها، انجام خدمات مربوط مندرج در جزء ب و پ از بند ۲۲ قید شده باشد،
ب. دارا بودن تحصیلات مربوط دانشگاهی (حداقل لیسانس) و تجربه مفید و موثر برای واحدهای شخص حقیقی و مدیرعامل، اعضای هیأت‌مدیره، و به طور کلی، مدیران و افراد مسئول در بخش‌های حایز اهمیت در شرکت‌ها و مؤسسات و همچنین در کارکنان فنّی این واحدها (به استثنای کارکنان فنّی در مورد واحدهای پیمانکاری اجرا)،
تبصره: در مورد اعطای صلاحیت به واحدهای پیمانکاری اجرای محلی تشخیص صلاحیت شده موجود، برای مدیران فعلی آنان به شرط دارا بودن تجربه مفید و مؤثر، شرط دارا بودن تحصیلات دانشگاهی الزامی نیست.
پ. نداشتن ممنوعیت قانونی یا محکومیت‌های مؤثر در موضوع خدمات و فعّالیّت‌های مندرج در این نظام، در مورد هر واحد، هیأت‌مدیره و مدیر عامل آن و نیز اشخاص حقیقی که به‌صورت واحدهای مستقل برای تمام یا برخی از خدمات و فعّالیّت‌های این مرحله تعیین صلاحیت می‌شوند،
ت. منظور داشتن اقداماتی از قبیل لغو صلاحيت، تنزل رتبه و محرومیت از ارجاع کار برای واحدهایی که استانداردها و اصول فنّی را مراعات ننموده یا گزارش‌های لازم از پیشرفت کار خود را به‌موقع گزارش و ارسال نمی‌نمایند،
ث. ملاک عمل قراردادن سوابق کاری و حسن عمل، شیوه مدیریت در واحدهای مختلف اجرای طرح و نظام‌های فعال حاکم در سازمان آن‌ها از جمله نظام کیفیّت،
ج. دارا بودن امکانات سرمایه‌ای متناسب، بر حسب نوع فعالیّت (مالی، اعتباری و ماشین‌آلات) و تراز مثبت عملکرد مالی و مالیاتی در پنج سال گذشته قابل ارائه،
چ. ملاک عمل قراردادن تجربه مدیریت برای مدیرعامل و هیأت‌مدیره و مسئولین بخش‌های حائز اهمیت در این واحدها،
ح. دارا بودن استقلال از نظر مالی (به استثنای مؤسسات و دفاتر فنّی وابسته به دولت)، مدیریت فنّی و اجرایی و ثبات نسبی در مدیریت و عوامل مؤثر در تشخیص صلاحیت در این واحدها،
خ. دارا بودن امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری و مخزن و بانک اطّلاعاتی منظّم فنّی (به استثنای واحدهای کوچک محلی)،
د. در مورد تشخیص صلاحیت واحدهای خارجی اجرای طرح، علاوه بر بندهای فوق که حسب مورد ملاک عمل می‌باشند، حصول شرایط زیر ضروری است:
1- واحدهای خارجی باید تعهد نمایند کار را با مشارکت مؤثر واحدهای ایرانی به انجام رسانده و در سازمان اجرایی و نیز دیگر نیازهای پروژه به همین ترتیب مسئولیت و بازار کار را به امکانات داخلی بسپارند.
تبصره: در مورد خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی (کارهای موضوع جزء پ از بند ۲۲) میزان درصد سهم‌الشرکۀ ایرانی حداقل ۵۱ درصد می‌باشد.
2- دارای تخصص، حسن عمل و تجربه ممتاز در انجام کار (با اولویت سابقه کار در کشور ثالث) بوده و صلاحیت انجام کار در رشته مورد نظر را در کشور متبوع خود کسب نموده باشد.
26- اصول و مبانی حاکم بر ارجاع کار به واحدهای اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر ارجاع کار به واحدهای اجرای طرح، به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تأکید بر رعایت صلاحیت فنّی، ظرفیتِ کاری و حسن سابقه واحدهای اجرای طرح در ارجاع کار به این واحدها،
ب. تأکید بر ارجاع کارهای موضوع جزء پ از بند ۲۲ (به استثنای خدمات طراحی تفصیلی و اجرایی) به‌صورت مناقصه و ممنوعیت واگذاری این کارها با ترک مناقصه، روش لازم برای کارهایی که از طریق سرمایه‌گذاری واحدهای غیرمشمول این مصوّبه انجام می‌شود و نیز موارد استثنایی طبق ضوابط مصوّب هیأت‌وزیران خواهد بود،
پ. تدوین ضوابط و شرایط مشخص برای مناقصه‌گزاری و تعیین برنده مناقصه بر مبنای مقایسه فنّی – اقتصادی پیشنهادها و قیمت معقول،
ت. رعایت اصل عدم تمرکز و اولویت انجام کارهایی که ماهیت استانی دارند در شرایط مساوی توسّط واحدهای محلی،
ث. استفاده از مجموعه چند واحد اجرای طرح در انجام کارهای فراتر از ظرفیت واحدهای تشخیص صلاحیت‌شدۀ داخلی و نیز کارهای مرکّب از رشته‌های تخصّصی متفاوت در قالب گروه همکاری با یک واحد حقوقی،
ج. ارجاع کارهای خدمات مرحله اجرای طرح در موارد زیر به طور توأم مجاز نیست:
1- خدمات مدیریت اجرای طرح، با خدمات نظارت،
2- خدمات مدیریت اجرای طرح، با خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی،
3- خدمات مدیریت اجرای طرح، با خدمات مدیریت تهیه طرح،
4- خدمات مدیریت اجرای طرح، با خدمات تهیه طرح،
5- خدمات کنترل‌های مهندسی، با خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی،
6- خدمات نظارت، با تهیه و ساخت کالا، پیمانکاری اجرا و آماده‌سازی برای بهره‌برداری
چ. رعایت اصل ارجاع کامل یک کار، بر اساس برآورد مصوب کل کار، در مورد کارهایی که نوعاً و به‌صورت معمول باید به طور یکجا واگذار شوند.
تبصره: در مورد کارهای فراتر از ظرفیت واحدهای تشخیص صلاحیت‌شدۀ داخلی، مشروط بر رعایت صرفۀ اقتصادی و امکان‌پذیری اجرا، تقسیم کار برای واگذاری آن به واحدهای دارای صلاحیت داخلی ارجح می‌باشد.
ح. استفاده از واحدهای خارجی اجرای طرح صرفا در موارد استثنایی که امکان اجرا توسّط واحدهای داخلی موجود نیست، بنا به پیشنهاد دستگاه اجرایی مربوط، حاوی روش واگذاری کار، با تأئید سازمان برنامه و بودجه از طریق و با مسئولیت مشترک و تضامنی واحدهای ایرانی و خارجی تشخیص صلاحیت‌شده.
تبصره 1- در مورد خدمات و فعّالیّت‌های اجرایی (کارهای موضوع جزء پ از بند ۲۲) میزان سهم‌الشرکه ایرانی حداقل ۵۰ درصد می‌باشد.
تبصره ۲- در مورد کارهای معیّن با پیشنهاد مشترک دستگاه اجرایی و سازمان برنامه و بودجه و با تصویب هیأت‌وزیران می‌توان تصمیم‌هایی خارج از چارچوب فوق اتخاذ نمود.
خ. عدم انجام کار به‌صورت امانی توسّط دستگاه‌های اجرایی جز در موارد خاص که استفاده از سایر روش‌های مصوّب ممکن و یا به صلاح نمی‌باشد.
27- اصول و مبانی حاکم بر قراردادها و پیمان‌های اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر قراردادها و پیمان‌های اجرای طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تعيين شرح خدمات، تأئیدات، تکالیف، وظایف، تعهدات و اختیارات طرفین قرارداد با پیمان به طور جامع و مانع و روشن و قابل انجام بر اساس رعایت حقوق طرفین به طور منطقی.
ب. پیش‌بینی تضمین‌های لازم و تکالیف مشخص در پیمان با قرارداد، در صورت عدول از تعهدات و سایر مراتب مندرج در جزء الف از بند ۲۷ توسّط هر یک از طرفین پیمان با قرارداد و اتخاذ تمهیدات لازم برای جبران خسارت‌های احتمالی وارده به طرف مقابل و مسئولیت‌پذیری این واحدها از قبیل پوشش‌های بیمه‌ای،
پ. استفاده از تضمین‌های صنفی و پوشش‌های بیمه‌ای برای ایفای تعهدات، همانند تضمین‌های متکی بر بانک‌ها و مؤسسات دولتی در قالب ضوابطی که بدین منظور تدوین می‌شود،
ت. تأکید بر رعایت استانداردها، معیارها و ضوابط فنّی، اقتصادی و اجرایی ملّی و استفاده از امکانات و توانایی‌های داخلی و مصالح محلی در اجرای کار،
ث. پیش‌بینی مدّت معقول برای اجرای کار و ایجاد انگیزه و تشویق مالی برای انجام و اتمام کار یا موضوع پیمان یا قرارداد قبل از موعد مقرّر،
ج. تعیین روش و مرجعی برای حلّ و فصل سريع اختلافات،
چ. تعيين حدود اختیارات و مسئولیت واحدهای مدیریت، کنترل و نظارت در پیمان‌ها و قراردادهای اجرای طرح،
ح. پیش‌بینی آموزش نیروی انسانی (اعم از آموزش برای اجرا، راه‌اندازی یا بهره‌برداری) در موارد لازم،
خ. اتخاذ تدابیر لازم به‌منظور رعایت اصول ایمنی و بهداشت محیط کار و همچنین جلوگیری از وارد آمدن خسارت به تأسیسات و منابع عمومی و خصوصی و اشخاص ثالث در اثر اجرای قرارداد و پیش‌بینی نحوۀ جبران خسارت‌های وارده (از قبیل پوشش‌های بیمه‌ای)،
د. الزام به استفاده از متون، شرایط و شرح خدمات تیپ برای قراردادها و پیمان‌های اجرای طرح که در مورد آن‌ها متون تیپ تهیه و ابلاغ شده یا می‌شود،
تبصره: تهیه و به کارگیری متون و شرایط غیر تیپ تنها در مواردی‌که استفاده از متون تیپ میسر نباشد، بر اساس آیین‌نامه‌ای که بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیأت‌وزیران می‌رسد مشخص خواهد شد،
ذ. پیش‌بینی حدّ معقول و منطقی برای تغییر مقادیر، مبلغ و مدّت در قالب موضوع قرارداد با پیمان،
ر. واحد اجرای طرح باید متعهد شود که حداقل یک نسخه و نیز نسخه اصلی اسناد و مدارک محاسبات و نقشه‌های مرتبط با قرارداد را در محل دفتر مرکزی خود در ایران نگهداری کند تا در صورت خواست کارفرما آن را فوراً به کارفرما تسلیم نماید.
28- اصول و مبانی حاکم بر نرخ‌گذاری و نحوه پرداخت قراردادها و پیمان‌های اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر نرخ‌گذاری و نحوه پرداخت قراردادها و پیمان‌های اجرای طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تهیه فرمول‌های استاندارد، ضوابط عمومی و نحوه کاربرد آن برای محاسبه حقّ‌الزحمه تعرفه با قیمت‌های پایه خدمات و کارهای رشته‌های مختلف اجرای طرح که امکان یکسان‌سازی روش محاسبه آن‌ها وجود دارد، بر اساس میزان مصرف یا بازده متعارف مواد و مصالح، تجهیزات، ماشین‌آلات، نیروی انسانی و تکنولوژی مورد نیاز،
ب. تهیه قیمت‌های پایه بر اساس فرمول‌های جزء الف از بند ۲۸ و نرخ و هزینه‌های متداول و معقول در کشور برای هر یک از عوامل یاد شده و نیز سایر اجزای هزینه‌های اجرای طرح از قبيل هزینه‌های حمل، تجهیز و برچیدن کارگاه، بیمۀ کار، بالاسری و منطقه‌ای،
پ. تهیه فهرست‌بهای اجرای کار با تعداد ردیف‌های محدود، بدون درج قیمت برای استفاده از آن در موارد ممکن و اخذ پیشنهاد قیمت، برحسب بهای واحد ردیف‌های فوق و مقایسۀ قیمت پیشنهادی با برآورد کلّ کار بر اساس قیمت‌های پایه برای تعیین برندۀ مناقصه و انجام پرداخت‌های موقت و قطعی بر اساس ردیف‌های محدودشدۀ فوق،
ت. متناسب‌نمودن قیمت پیمان‌ها و قراردادهای اجرای طرح در طول اجرا، برای کارهای با مدّت اجرای بیش از یک‌سال، و با قیمت‌های مقطوع برای کارهای با مدّت اجرای یک‌سال یا کمتر از یک‌سال (منظور از مدّت اجرا، مدّت پیمان با قرارداد و تغییرات مجاز حادث در حین اجرای کار می‌باشد)،
ث. استفاده از مبانی مورد عمل در محاسبه قیمت‌های پایه، حقّ‌الزحمه و تعرفه‌ها برای تعیین قیمت کارهایی که قیمت پایه یا حقّ‌الزحمه یا تعرفه مصوّب سازمان برنامه و بودجه در مورد آن‌ها ابلاغ نشده است با در نظرگرفتن آنالیز خاص مربوط به هر کار،
ج. استفاده از روش تهیه متره، در محاسبه و پرداخت کارکردها با استفاده از روش محاسبه و پرداخت بر اساس مراحل پیشرفت فیزیکی کار در مواردی که استفاده از این روش منطقی باشد.
چ. بکارگیری روش‌های تضمین پرداخت به‌موقع مطالبات تأئیدشدۀ واحدهای اجرای طرح از کارفرما، (در مورد طرح‌های عمرانی)، از طریق گشایش اعتبار اسناد ریالی نزد بانک‌ها یا مؤسسات اعتباری با پوشش‌های بیمه‌ای.
ح. فراهم‌نمودن زمینۀ تأمین منابع مالی و پولی لازم برای اجرای طرح‌های عمرانی (که از محل بودجه عمرانی دولت انجام می‌شوند)، توسّط واحدهای اجرای طرح یا مؤسسات با شرکت‌هایی که در این مورد تعیین صلاحیت می‌شوند و بازپرداخت تسهیلات مزبور در قراردادهای مربوط بر اساس ضوابط و شرایطی که تدوین و توافق خواهد شد.
مدیریت، کنترل و نظارت بر اجرای طرح
(فعّالیّت‌های موضوع جزء ب بند ۲۲)
29- تعریف
مدیریت، کنترل و نظارت بر اجرای طرح، شامل فعّالیّت‌هایی است که برای مدیریت و کنترل کمّی و کیفی اجرای طرح‌ها، از طریق انجام هماهنگی لازم و اِعمال کنترل‌های فنّی و نظارت عالی یا مستقیم بر کار، بر اساس مشخصات فنّی، استانداردها و معیارها در چهارچوب برنامۀ زمانبندی مربوط صورت می‌گیرد.
30- اصول و مبانی حاکم بر مدیریت، کنترل و نظارت بر اجرای طرح
اصول و مبانی حاکم بر مدیریت، کنترل و نظارت بر اجرای طرح به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. مستقل‌بودن واحدهای موضوع این بند از واحدهای تهیه و ساخت کالا و تجهیزات و پیمانکاری اجرا و رعایت مراتب مندرج در بند ۲۹ در ارجاع کار به آن‌ها،
ب. مسئول‌بودن واحدهای موضوع این بند، حسب وظایف محوّله، نسبت به مدیریت و کنترل بر اجرای صحیح کار، طبق معیارها و ضوابط فنّی، نقشه‌های اجرایی، برنامه زمانبندی و سایر اسناد و مدارک مربوط و شرایط کار،
پ. مسئول‌بودن واحد نظارت نسبت به کنترل کیفیّت مواد، مصالح، تجهیزات و عملیات اجرایی،
ت. محفوظ‌بودن اختیار دستگاه اجرایی برای انجام کنترل‌های کیفی لازم،
ث. الزام به استفاده از شرح خدمات تیپ نظارت و شرایط و مشخصات لازم برای نیروهای متخصّص به‌عنوان عوامل مدیریت، کنترل و نظارت و شرح وظایف آن‌ها در رشته‌های مختلف،
ج. الزام به رعایت روش‌ها و دستورالعمل‌های فنّی نحوۀ انجام مدیریت، کنترل و نظارت،
چ. تعيين حداقلّ تسهیلات رفاهی برای کارکنان نظارت کارگاهی در ضوابط و قراردادهای مربوط،
ح. استفاده از واحدی که خدمات طراحی تفصیلی و اجرایی طرح را انجام داده است، برای خدمات نظارت در مواردی که پیمانکاری اجرا بر عهدۀ واحد مزبور نیست، مجاز می‌باشد.
آماده‌سازی برای نگهداری و بهره‌برداری
31- تعریف
آماده‌سازی برای نگهداری و بهره‌برداری شامل تمام اقداماتی است که به موازات سایر فعّالیّت‌های اجرایی انجام می‌شود تا بهره‌برداری به‌موقع و با ظرفیت پیش‌بینی‌شده در طراحی ممکن گردیده و همچنین نگهداری موثر، مطلوب و هر چه ساده تر طرح عملی باشند.
32- اصول و مبانی حاکم بر آماده‌سازی برای نگهداری و بهره‌برداری
اصول و مبانی حاکم بر آماده‌سازی برای نگهداری و بهره‌برداری به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. تعیین هریک از واحدهای نگهداری و بهره‌برداری در زمان پیش‌بینی‌شده در برنامۀ اجرای طرح (به استثنای طرح‌های انفورماتیکی) و انجام به‌موقع فعّالیّت‌های مربوط به برنامه‌ریزی اجرایی، عملیات آماده‌سازی، سازماندهی و آموزش نیروی انسانی دوران نگهداری و بهره‌برداری و نیز سایر اقدامات لازم، به‌منظور آماده‌بودن برای بهره‌برداری تا قبل از اتمام دوران اجرای طرح،
ب. ایجاد نظام کنترل و گزارش‌گیری از انجام آزمایش‌های پیش‌راه‌اندازی و راه‌اندازی هر بخش تا رفع عیب کامل و حصول به‌نتیجۀ لازم در طرح‌های صنعتی،
پ. تهیه و ارائه به‌موقع نقشه‌های چون‌ساخت و دستورالعمل‌های آزمایش و تحویل و نگهداری و بهره‌برداری (فنّی، مالی، اداری) به طور روشن و قبل از تحویل موقّت (در مورد پروژه‌های صنعتی قبل از آزمایش و تحویل)،
ت. پیش‌بینی و تهیۀ به‌موقع ماشین‌آلات، تجهیزات، قطعات یدکی، لوازم، مواد و مصالح مورد نیاز برای مدّت پیش‌بینی‌شده در برنامه طرح، در دوران نگهداری و بهره‌برداری،
ث. تأمین نیازهای تکنیکی و دانش فنّی نگهداری و بهره‌برداری، به‌نحوی‌که انتقال و به‌کارگیری تکنولوژی را در چهارچوب سیاست‌های تعیین‌شده به همراه داشته باشد،
ج. تنظیم روابط واحد بهره‌بردار و مدیریت اجرایی و فراهم‌نمودن امکان بهره‌برداری تدریجی از کار.
(ث) ارزشیابی
33- تعریف:
منظور از ارزشیابی در این نظام مجموعه فعّالیّت‌هایی است که به‌منظور سنجش عملکرد تهیه و اجرای طرح‌ها و عوامل دست‌اندرکار مربوط به آن برای وصول به هدف‌های تصریح‌شده در نظام فنّی و اجرایی و طرح‌های عمرانی کشور انجام می‌شود.
نتایج حاصل از این ارزشیابی‌ها در اصلاح این نام و تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی کشور مورد عمل قرار خواهد گرفت.
34- اصول و مبانی حاکم بر ارزشیابی
اصول و مبانی حاکم بر ارزشیابی به شرح زیر تعیین می‌شود:
الف. ارزشیابی طرح‌ها از جنبه‌های فنّی، اقتصادی و اجتماعی بر مبنای مفروضات اولیه طرح، شاخص‌ها، نرم‌ها و استانداردهای علمی و فنی،
ب. تعیین زمان ارزشیابی با توجّه به نوع کارها و پروژه‌ها و درج مقاطع و زمان‌های مختلف ارزشیابی در برنامه زمانبندی پروژه،
پ. ایجاد شناسنامۀ کاری برای عوامل دست‌اندرکار تهیه و اجرای طرح‌ها، شامل دستگاه‌های اجرایی و اشخاص حقیقی و حقوقی فنّی و متخصّص و نیز تهیه شناسنامه برای هر یک از طرح‌های عمرانی کشور،
ت. ایجاد نظام اطّلاعاتی و به‌روزنمودن اطّلاعات در مراحل مختلف تهیه و اجرای طرح، برای آگاهی از وضعیت و مشکلات اجرایی طرح‌ها، واحدهای مدیریت اجرایی واحدهای کنترل و نظارت، واحدهای پیمانکاری اجرا، واحدهای خدمات مشاوره‌ای تهیه طرح، واحدهای نگهداری و بهره‌برداری و نیز واحدهای تولید‌کننده ماشین‌آلات تجهیزات و تأسیسات از نظر کمّی و کیفی، طیّ یک برنامۀ زمانی مشخص،
ث. ارزشیابی عملکرد واحدهای دست‌اندرکار تهیه و اجرای طرح‌ها و اقدام به تشویق و قدردانی از کسانی که در انجام وظایف مربوط، استانداردها و مشخصات فنّی را به خوبی رعایت کرده‌اند.
