نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران (سال 1392)

نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران[1]

ماده واحده:

نظر به اينكه دستورالعمل‌‌ها و ضوابط نظام فنّي و اجرايي كشور عمدتاً در چارچوب طرح‌هاي عمراني تعريف شده است و با توجّه به شرايط خاصّ حاكم بر اجراي پروژه‌هاي عمراني در محيط شهري، خصوصاً در كلان‌شهر تهران و به استناد بند الف تبصره دوم ذيل ماده واحدۀ مصوّبه «تعيين وظايف شوراي‌عالي‌فنّي شهرداري تهران» مصوّب يكصد و پنجمين جلسه رسمي – علنی – عادي شوراي اسلامي شهر تهران به تاريخ 05/08/1383 – ابلاغي به شماره 15837/580/160 به تاريخ 17/08/1383، شهرداري تهران موظّف است كليّه فعاليّت‎هاي عمراني خود را در چارچوب مفاد «سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران» (كه جزء لاينفك اين مصوّبه و ممهور به مهر شوراي اسلامي شهر تهران است) به انجام برساند.

تبصرۀ 1:

با عنايت به اينكه سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران به‌عنوان سند مادر در تعيين چارچوب فعاليت‌هاي عمراني شهرداري تهران محسوب مي‌شود، شهرداري تهران موظّف است از طريق معاونت‌هاي تخصصي، حداكثر ظرف مدّت دو سال از تاريخ ابلاغ اين مصوّبه نسبت به تدوين و كاربست ضوابط و دستورالعمل‌هاي موضوعه به‌منظور پياده‌سازي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران در راستاي اهداف زير اقدام نمايد:

الف. ارتقاي كيفيت طرح‌ها از دوره پديدآوري تا پايان دوره بهره‌برداري (برچيدن طرح)

ب. مديريت هزينه و بهينه‌سازي اقتصادي طرح‌ها و بهبود نسبت كاركرد به هزينه از طريق اعمال برنامه‌ريزي و مديريت ارزش، باتوجّه به هزينه‌هاي دوره عمر طرح‌ها و به‌ويژه هزينه‌هاي نگهداري.

ج. مديريت زمان در فرآیند طراحي و اجراي طرح‌ها (مطالعات و طراحي كامل و بهنگام، ساخت و اجرا طبق برنامه در دوره عمر.).

د. همسان‌سازي، هماهنگ‌سازي، تعيين نقش‌ها و وظايف نهادهاي دست‌اندركار، آسان‌سازي و شفاف‌سازي مقرّرات و دستورالعمل‌ها، در حوزه‌هاي فنّي و حقوق مهندسي.

ه‍. رعايت نيازها و الزامات محيطي شامل محيط‌ زيست، محيط اجتماعي و محيط اقتصادي.

و. ارزشيابي طرح‌ها و ضوابط و معيارهاي فنّي به لحاظ اثربخشي و بهره‌وري آن‌ها در دوره عمر.

تبصرۀ 2:

تصويب دستورالعمل‌ها و ضوابط موضوع تبصرۀ فوق، به عهده شوراي‌عالي‌فنّي شهرداري تهران مي‌باشد.

تبصرۀ 3:

از آنجا كه سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي موضوع اين مصوّبه، نخستين سند نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران مي‌باشد، شهرداري تهران (شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران) موظّف است همزمان با پياده‌سازي آن، نسبت به پايش مستمر و بهنگام‌سازي آن (حسب ضرورت) اقدام نمايد. بديهي است تصويب هرگونه تغيير در سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران به عهده شوراي اسلامي شهر تهران مي‌باشد.

شورای اسلامی شهر تهران

«سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران»

مقدمه

نظام فنّي و اجرايي، همچون سندي راهبردي در امور فنّي و اجرايي است. در نظام فنّي و اجرايي، رويكردهاي اصلي، ساختارها، فرآیندهاي اصلي، نقش نهادها و وظايف آن‌ها در دورة عمر طرح‌ها از مرحلة پديدآوري تا نگهداري تعيين مي‌شود. اين سند فرادستي پديدآوري، خدمات مهندسي، ساخت و نگهداري طرح‌ها است و خلأ وجود چنين سندي سال‌هاست در شهرداري تهران احساس مي‌شد، اما تا زماني كه مطالعات پايه و آسيب‌شناسي‌ها انجام و رويكردهاي بهبود مشخص نشده بود، تدوين چنين سندي ممكن نبود. با تشكيل شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران در سال 1390، تدوين و تصويب اين سند بسيار مهم، در دستور كار آن شورا قرار گرفت و طي جلسات متعدّد و پس از بحث و گفتگوهاي دقيق بر روي مطالعات اوليه، سند چشم‌انداز و پيش‌نويس سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران، به تصويب شوراي‌عالي‌فنّي شهرداري تهران رسيد.

سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران، طرحي نوين در مسير ارتقاي خدمات مهندسي و ساخت در سطح شهر تهران و همچنين كلان‌شهرهاي كشور است. اين طرح تغييراتي را در رويه‌هاي فنّي و اجرايي در بردارد، از جمله:

الف. روشمندكردن مطالعات پديدآوري طرح‌ها و جايگزيني مفاهيم مطالعات توجيهي و طراحي مفهومي به جاي مطالعات شناسايي و در مرحله نخست در الگوهاي سنتي؛

ب. ايجاد ساز و كارهاي لازم براي مديريت زمان و هزينه و كيفيت در طرح‌هاي شهري؛

ج. آسان‌سازي مقرّرات و دستورالعمل‌ها و مقرّرات فني و مهندسي؛

د. ارائة راه‌كارهاي جلب مشاركت عمومي در زمينة مشاركت مالي و فنّي و كاربست روش‌هاي نوين مشاركت نظير «ايجاد، راهبري و انتقال (BOT)» و «ايجاد، راهبري و مالكيت(BOO)» در حوزة طرح‌هاي شهري؛

ه‍. مديريت بر هزينه‌هاي دورة عمر طرح‌ها از طريق تبيين ساز و كارهاي بهره‌برداري، پايش، تعمير و نگهداري طرح‌ها؛

و. الزام به تهية شناسنامة فنّي و مستندسازي طرح‌ها به‌عنوان پيش‌نياز اجراي بودجه‌ريزي عملياتي طرح‌هاي شهري؛

ز. ساماندهي قراردادهاي مهندسي و اجرا و استفاده از الگوهاي نوين قراردادي؛

ح. تبيين روش‌هاي برنامه‌ريزي و مديريت ارزش و كاربرد مهندسي ارزش در طرح‌ها؛

ط. تعيين روش‌هاي ارزيابي و ارزشيابي طرح‌ها و عوامل اجرايي آن‌ها.

اميد است با انتشار اين سند، شاهد تحولّي اساسي در حوزة پديدآوري، طراحي، اجرا و نگهداري طرح‌هاي شهري باشيم، تحولي كه در آن شهروندان حضور ارزشمند مهندسان و كاركنان فنّي دست‌اندركار را در زندگي خود و ارتقاي كيفيت آن احساس كنند.

مادة 1 – تعريف نظام فنّي و اجرايي

نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران عبارت است از مجموعه قوانين، مقرّرات و معيارهاي فنّي حاكم بر دورة عمر طرح شامل پديدآوري، طراحي، اجرا، بهره‌برداري و برچيدن، بازيابي و بازيافت طرح‌هاي عمراني شهرداري تهران.

معاونت‌ها، سازمان‌ها، شركت‌ها و مؤسسات تابعة شهرداري تهران موظّف به اجراي مفاد اين سند مي‌باشند.

مادة 2 – اهداف

اهداف نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران عبارتند از:

الف. ارتقاي كيفيت طرح‌ها از دورة پديدآوري تا پايان دورة بهره‌برداري؛

ب. مديريت هزينه و بهينه‌سازي اقتصادي طرح‌ها و بهبود نسبت كاركرد به هزينه از طريق اِعمال برنامه‌ريزي و مديريت ارزش، با توجّه به هزينه‌هاي دورة عمر طرح‌ها و به‌ويژه هزينه‌هاي نگهداري؛

ج. مديريت زمان در فرآیند طراحي و اجراي طرح‌ها (مطالعات و طراحي كامل و بهنگام، ساخت و اجرا طبق برنامه و دوام در دورة عمر)؛

د. همسان‌سازي، هماهنگ‌سازي، تعيين نقش‌ها و وظايف نهادهاي دست‌اندركار، آسان‌سازي و شفاف‌سازي مقرّرات و دستورالعمل‌ها، در حوزه‌هاي فنّي و حقوق مهندسي؛

ه‍. رعايت نيازها و الزامات محيطي شامل محيط‌ زيست، محيط اجتماعي و محيط اقتصادي.

و. ارزشيابي طرح‌ها و ضوابط و معيارهاي فنّي به لحاظ اثربخشي و بهره‌وري آن‌ها در دورة عمر.

مادة 3 – قلمرو و حدود كاربرد

الف. قلمروي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران شامل همة مراحل دورة عمر يك طرح به شرح زير است:

1- دورة پديدآوري طرح، شامل پژوهش‌ها و مطالعات توجيهي (امكان‌سنجي) و طراحي مفهومي؛

2- دورة طراحي، شامل طراحي پايه و تفصيلي؛

3- دورة اجراي طرح، شامل ساخت، نظارت، راه‌اندازي و تحويل؛

4- دورة بهره‌برداري طرح، شامل نگهداري، پايش، تعميرات پيشگيرانه، دوره‌اي و اساسي.

5- دورة برچيدن، بازيابي و بازيافت طرح‌ها.

ب. نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران، براي دورة عمر طرح‌ها، شامل مقرّرات و ضوابط زير است:

1- قراردادها (شرايط عمومي، خصوصي، تضمين‌‌ها، بيمه و الحاقات قراردادي)؛

2- مقرّرات تشخيص صلاحيت، ارزيابي و انتخاب عوامل در دورة عمر طرح؛

3- نظامات پرداخت شامل فهارس‌بها و حق‌الزحمه؛

4- ضوابط فنّي و محيطي، راهنماهاي عملياتي، مشخصات و معيارها و دستورالعمل‌هاي فني؛

5- ارزشيابي طرح‌ها و عوامل اجراي آن‌ها؛

6- ضوابط مديريت پروژه و سازماندهي مورد نياز.

مادة 4 – رويكردهاي اساسي

رويكردهاي اساسي نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران عبارتند از:

الف. استفادة بهينه از منابع اقتصادي و بهبود مستمر «نسبت كارايي به هزينه (F/C)» [2]در دورة عمر طرح با اعمال برنامه‌ريزي و مديريت ارزش؛

ب. تأكيد به توجيه‌پذيري طرح‌ها و انجام مطالعات شناسايي، امكان‌سنجي، ارزيابي و اولويت‌بندي طرح‌ها؛

ج. شفاف‌سازي و آسان‌سازي كاركردهاي عناصر و عوامل فني و اجرايي طرح‌هاي عمراني شهرداري تهران؛

د. ساماندهي نظام مشاركت مالي و اقتصادي بخش خصوصي و عمومي (PPP) [3]در پديدآوري، طراحي، اجرا، بهره‌برداري و برچيدن طرح‌هاي عمراني شهرداري تهران؛

ه‍. گسترش سازوكارهاي تأمين مالي بانكي و فاينانس در طرح‌هاي عمراني، به‌ويژه از طريق همكاري با بانك شهر؛

و. كاهش تصدّي‌گري و تمركززدايي در امور اجرايي، از طريق واگذاري اختيارات به مناطق، نواحي و سازمان‌ها.

ز. گسترش به‌كارگيري تخصص‌هاي مديريتي بخش‌هاي خصوصي از طريق تعميم استفاده از خدمات مديريت طرح در سطح سازمان‌ها، شركت‌ها، مناطق و نواحي؛

ح. مستندسازي طرح‌ها (از آغاز تا انجام) و ايجاد شناسنامه فنّي براي معابر، تأسيسات، و ابنيه شهري؛

ط. ساماندهي نظام پايش، تعمير و نگهداري مستحدثات شهري با رويكرد تعمير و نگهداري پيشگيرانه؛

ي. استقرار نظام تشخيص صلاحيت در فرآیند پديدآوري، طراحي، اجرا و نگهداري؛

ك. استفاده از فن‌آوري‌هاي روزآمد و مناسب در دورة عمر طرح‌ها؛

ل. تعميم نظام فنّي و اجرايي از طريق آموزش مستمر عوامل دست‌اندركار؛

م. ارزشيابي در دوره عمر طرح‌ها، به‌ويژه اثربخشي و بهره‌وري از آن‌ها در دورة بهره‌برداري و آسيب‌شناسي مستمر از نحوة پديدآوري و اجراي طرح‌ها؛

ن. استقرار نظام جامع مديريت كيفيت در طرح‌ها؛

س. تعيين ساز و كارهاي مناسب براي تقسيم ريسك و مسئوليت براي حفظ حقوق و تعهدات دو طرف قرارداد؛

ع. اطمينان از رعايت الزامات و نيازهاي محيطي (محيط‌ زيست، محيط اجتماعي و محيط اقتصادي)

ف. استقرار نظام جامع اطّلاعات (IT)‌ توزيع اسناد مناقصه و انتخاب مشاوران از طريق شبكه‌هاي اطّلاع‌رساني، شفاف‌سازي عملكرد طرح‌ها براي دست‌اندركاران و ذي‌نفعان آن‌ها، با استفاده از فناوري اطّلاعات.

مادة 5 – مراحل دورة عمر طرح‌

الف. دوره پديدآوري طرح:

1- مطالعات توجيهي: شناسايي و بررسي‌ها و مطالعات اوليه به‌منظور رد يا قبول عناوين طرح‌هاي پيشنهادي است كه بر اساس مشخصات كلّي طرح، برآورد كلّي، دورة عمر طرح، و آثار جنبي و محيطي آن كه حداقل شامل اين موارد است:

1-1- تعريف طرح مشتمل بر اهداف كلي طرح و بازده و بروندادها؛

2-1- بررسي نيازها و تحليل تقاضا -‌‌ ظرفيت؛

3-1- برآورد هزينة كلي طراحي،اجرا و بهره‌برداري طرح؛

4-1- برآورد زمان‌بندي و مراحل دورة عمر طرح؛

5-1- گزينه‌هاي اصلي طرح‌؛

6-1- نحوة تحقّق اهداف طرح و پاسخ‌گويي به نيازهاي دورة بهره‌برداري و حسب مورد برچيدن آن؛

7-1- موقعيت‌هاي ممكن براي اجراي طرح؛

8-1- ظرفيت، عملكرد، بازده و اجزاي اصلي طرح؛

9-1- مشخصات محيطي (تأثير بر محيط‌ زيست، محيط اجتماعي، محيط اقتصادي و…)؛

10-1- آثار جنبي اجراي طرح؛

11-1- ويژگي‌هاي خاص زمينة تخصصي مربوط و دلايل توجيهي مرتبط با آن؛

12-1- پذيرش يا عدم پذيرش طرح و دلايل آن (شامل مستندات، محاسبات، مدل‌ها و …)

2- طراحي مفهومي: عبارت است از مجموعة بررسي‌ها‌، مطالعات و داده‌هاي كلّي طرح كه هدف، موقعيت و عنوان آن‌ها، بر اساس مطالعات توجيهي اوليه پذيرفته شده است و به‌منظور ارزيابي نهايي طرح انجام مي‌شود؛ و حداقل شامل موارد زير است:

1-2- اهداف تفصيلي طرح و بازده و بروندادهاي اصلي آن؛

2-2- گزينه‌هاي اصلي طرح؛

3-2- مكان‌يابي دقيق طرح و تعيين حدود ساخت‌گاه (حسب مورد)؛

4-2- كميت‌هاي اصلي و زيرپروژه‌ها و اجزاي تشكيل‌دهندة طرح برحسب فرآیند و نتيجه؛

5-2- كاركردهاي اجزاي اصلي طرح؛

6-2- بررسي‌ها و ارزيابي‌هاي محيطي شامل محيط‌ زيست، محيط اجتماعي و محيط اقتصادي، براساس ضوابط، معيارها و استانداردهاي پذيرفته‌شده؛

7-2- برآورد كلّي هزينه‌هاي طرح، به تفكيك كميت‌ها و عملكردهاي اصلي؛

8-2- روش‌هاي تأمين مالي اجراي طرح؛

9-2- برنامة زماني كلي طرح؛

10-2- ملاحظات ساختاري و سازماني؛

11-2- ريسك‌هاي اجراي پروژه؛

12-2- روش مديريت طرح؛

13-2- مقرّرات، ضوابط، معيارها و ويژگي‌هاي خاص مرتبط با زمينة تخصصي مربوط؛

14-2- مستندات محاسبات كلي فني، مهندسي و محيطي طرح؛

15-2- تعيين گزينه برتر و طراحي سيماي كلي طرح؛

16-2- دلايل توجيهي پذيرش يا عدم پذيرش نهايي طرح.

ب. دوره طراحي:

1- طراحي پايه: مجموعة داده‌ها، اطّلاعات و داده‌هاي تخصصي كه نحوة اجرا و تحقّق طراحي مفهومي را بيان مي‌كند و حداقل شامل اين موارد است:

1-1- اهداف تفصيلي طرح؛

2-1- بازنگري گزينه‌ها، حسب مورد؛

3-1- حدود كاربرد و قلمروي تأثيرگذاري و تأثيرپذيري طرح؛

4-1- اجزاي مهم و اصلي پروژه يا پروژه‌ها و ساختارهاي اصلي طرح؛

5-1- روش‌شناسي طراحي؛

6-1- استانداردهاي طراحي و اجرا (حسب مورد)؛

7-1- فنّاوري طرح؛

8-1- برنامة زماني مراحل بعدي (تأمين مالي، طراحي تفصيلي، اجرا و بهر‌ه‌برداري)؛

9-1- برآورد هزينة اجزاي پروژه و هزينه‌هاي دورة عمر طرح (LCC)؛

10-1- نمودار گردش نقدي طرح؛

11-1- معماري طرح (حسب مورد)؛

12-1- انجام محاسبات مهندسي و محيطي و تهيه نقشه‌هاي اجزاي مهم و اصلي؛

13-1- نحوة تأمين تداركات طرح؛

14-1- فرآیندهاي اجرايي طرح و انتخاب روش اجرا؛

15-1- تأمين‌كنندگان تجهيزات (حسب مورد)؛

16-1- برنامة مديريت پروژه؛

17-1- تهيه اسناد مناقصه در پروژه‌هاي طرح و ساخت.

2- طراحي تفصيلي: عبارت است از فرآیندي كه در آن، جزئيات ساختارهاي طرح را طراحي و مستندسازي مي‌كنند و حداقل شامل اين موارد است:

1-2- تعيين اجزاي تفصيلي طرح؛

2-2- برنامة تفصيلي تداركات طرح؛

3-2- تعيين جزئيات روش اجراي طرح؛

4-2- مستندات تأمين نيازهاي طرح (حسب مورد)؛

5-2- برنامة زماني تفصيلي طرح؛

6-2- معماري جزئيات طرح؛

7-2- محاسبات تفصيلي طرح؛

8-2- استانداردهاي مورد استفاده و رواداري‌ها (حسب مورد)؛

9-2- استانداردها و راهنماي نگهداري، بهره‌برداري و برچيدن طرح (حسب مورد)؛

10-2- نقشه‌هاي تفصيلي و مدارك فنّي طرح؛

11-2- تهية برآورد تفصيلي طرح؛

12-2- تهية اسناد مناقصه؛

13-2- سايراطّلاعاتي كه اجراي طرح را به‌صورت مطمئن ممكن سازد.

ج. دورة اجراي طرح: مرحله‌اي از دورة عمر طرح است كه مطالعات و طراحي‌هاي انجام‌شده به مرحلة اجرا در مي‌آيد و طرح براي بهره‌برداري آماده مي‌شود. اين مرحله مشتمل بر انجام عمليات ساخت، خدمات نظارت و راه اندازي و تحويل بوده و حداقل شامل موارد زير است:

1- سازماندهي و برنامه‌ريزي اجراي پروژه؛

2- ارجاع كار؛

3- تدارك منابع (منابع مالي، نيروي انساني، مصالح و مواد، ماشين‌آلات و تجهيزات مورد نياز)؛

4- ساخت و نصب؛

5- خدمات مهندسي مرتبط با اجراي طرح؛

6- تدارك ماشين‌آلات، مصالح و تجهيزات مورد نياز؛

7- انجام آزمون‌هاي كيفيت و انطباق مشخصات؛

8- رعايت الزامات و نيازهاي محيطي و ايمني حين اجرا؛

9- خدمات نظارت (كارگاهي و عاليه)؛

10- آماده‌سازي براي تحويل؛

11- مستندسازي اجراي طرح مطابق با مشخصات مقرّر در سامانة جامع اطّلاعات فنّي تأسيسات شهري و ابنيه و معابر شهرداري تهران؛

12- تحويل موقت و تهيه فهرست نواقص؛

13- انجام تعهدات دورة تضمين؛

14- تحويل قطعي.

د. دورة بهره‌برداري: مرحله‌اي از دورة عمر طرح است كه پس از تحويل طرح انجام مي‌شود و حداقل شامل موارد زير است:

1- سازماندهي و برنامه‌ريزي بهره‌برداري از طرح‌ها؛

2- ارجاع كار بهره‌برداري؛

3- پايش بهره‌برداري (داده‌يابي، فرآوري اطّلاعات، طراحي و تعيين راه‌كارهاي تعمير و نگهداري)؛

4- انجام تعميرات پيشگيرانه؛

5- انجام تعميرات موردي؛

6- انجام تعميرات دوره‌اي؛

7- انجام تعميرات اساسي؛

8- نظارت بر بهره‌برداري؛

9- مستندسازي فعاليت‌ها و عمليات نگهداري؛

10- ارزشيابي طرح.

ه‍. دورة برچيدن، بازيابي و بازيافت طرح‌ها: آخرين مرحله از دورة عمر طرح است كه پس از پايان دورة بهره‌برداري متعارف طرح انجام مي‌شود و حداقل شامل موارد زير است:

1- سازماندهي و برنامه‌ريزي برچيدن طرح؛

2- بررسي امكان بازيابي (بازگرداندن طرح به بهره‌برداري مجدّد يا تغيير نوع بهره‌برداري) يا بازيافت اجزا يا مصالح آن با رعايت لحاظ دستورالعمل‌ها و الزامات محيطي و ايمني؛

3- تدوين محاسبات فنّي و محيطي لازم براي برچيدن طرح؛

4- تهيه و اجراي برنامة دفع مواد غيرقابل بازيافت با رعايت استانداردهاي فنّي، محيطي و ايمني؛

5- تعيين مشخصات فنّي مربوط به نظارت، بازرسي فنّي و اجراي عمليات برچيدن طرح؛

6- تعيين خدمات فنّي و مهندسي لازم براي برچيدن طرح؛

7- مستندسازي فرآیند برچيدن طرح.

مادة 6 – اصول و معيارهاي پديدآوري طرح‌ها

اصول و معيارهاي پديدآوري طرح‌هاي شهري عبارتند از:

الف. هماهنگ‌سازي فرآیندهاي پديدآوري طرح‌ها از طريق تدوين نظام پديدآوري، فهارس‌بهاي فشرده، تعيين مباني برآورد هزينة طرح‌ها، شرح خدمات و قرارداد همسان براي مطالعات توجيهي و مفهومي و تعيين ساز و كارهاي لازم براي اولويت‌بندي وتصويب طرح‌ها؛

ب. لحاظ كردن معيارها و شاخص‌هاي ‌محيطي در طرح‌هاي عمراني، به‌‌ويژه در زمينة كاهش آلودگي هوا، آب، خاك، و تأمين آسايش محيط انساني شهروندان (رعايت الزامات ترافيكي، كاهش آلودگي صوتي، تصادفات، و افزايش ايمني)؛

ج. ايجاد سامانة مستندسازي طرح‌ها و تهية شناسنامة فنّي ابنيه، تأسيسات و معابر شهري؛

د. دريافت برنامه‌هاي سالانه براي اجراي حفاري از شركت‌ها و سازمان‌هاي خدمات‌رسان در معابر يا در سطح شهر، و تعيين ضوابط نحوۀ جبران هزينه‌هاي استفاده، تخريب، تعمير و نگهداري معابر و ديگر تأسيسات شهرداري از آن‌ها؛

ه‍. اولويت‌بندي طرح‌ها با توجّه به نيازهاي شهروندان، تكميل طرح‌هاي نيمه‌تمام، بهينه‌سازي اقتصاديِ «نسبت كاركرد به هزينه»؛

و. بررسي مطالعات توجيهي و طراحي مفهومي مناطق، شركت‌ها و سازمان‌هاي تابعه شهرداري تهران توسّط كارگروه‌هاي تخصصي ارزيابي پروژه، در معاونت‌هاي مربوطه، مناطق، مؤسسات، شركت‌ها يا سازمان‌هاي وابسته به شهرداري تهران طبق ضوابط و دستورالعمل‌هاي مصوّب شوراي‌عالي‌فنّي شهرداري تهران.

ز. منظورنمودن هزينة واحدهاي مديريت طرح، بازرسي فنّي، كنترل كيفي، نظارت و خدمات مشاوره در برآورد كلّي طرح در بودجه سالانه؛

ح. جمع‌آوري اطّلاعات راجع به پروژه‌هاي جاري موثر بر انجام طرح؛

ط. توجّه به امكان‌پذيري تأمين زيرساخت‌هاي طرح (آب، برق، گاز و …)؛

ي. مناسب‌سازي طرح‌هاي شهري با نيازهاي معلولين و افراد كم‌توان.

مادة 7 – اصول و معيارهاي مطالعات و طراحي طرح‌ها

اصول و معيارهاي حاكم بر مطالعات و طراحي طرح‌هاي شهري عبارتند از:

الف. شروع طراحي پس از تهيه اسناد ضروري و بالادستي طرح (بودجه‌ريزي عملياتي و پديدآوري طرح)؛

ب. استفاده از الگوهاي طراحي همسان؛

ج. هويت‌بخشي به تأسيسات، ساختمان‌ها و ابنية مهم شهري به لحاظ ويژگي‌هاي ديداري و عملكردي، به‌ويژه در طرح‌هاي جديد؛

د. توجّه به انتخاب مصالح و روش اجراي مناسب با توجّه به شرايط اقليمي، الزامات و نيازهاي فنّي و محيطي؛

ه‍. تأكيد بر مقاوم‌سازي و هماهنگ‌سازي طرح‌هاي شهري، براي مقابله با حوادث طبيعي نظير زلزله، سيل و توفان؛ و به طور كلي، مديريت بحران در حوزة شهري؛

و. توجّه به مديريت مصرف انرژي و ملاحظات زيست‌محيطي؛

ز. تأكيد بر توسعة فضاي سبز، هماهنگي با نيازهاي محيطي و زيباسازي محيط شهري؛

ح. توجّه به هزينه‌ها، اولويت‌ها و نيازهاي مرحلة بهره‌برداري؛

ط. توجّه به سرمايه‌گذاري طرح و روش‌هاي تأمين مالي آن؛

ي. مديريت و نظارت بر مراحل طراحي، با استفاده از خدمات مديريت طرح يا واحدهاي كنترل مهندسي؛

ك. كاربست مهندسي ارزش در طراحي (ترجيحاً توسّط مشاوري غير از مشاور طراح)؛

ل. مستندسازي ارجاع كار به مشاوران، انجام مطالعات و تصويب طرح.

مادة 8 – اصول و معيارهاي اجراي طرح‌ها

اصول و معيارهاي حاكم بر اجراي طرح‌هاي شهري عبارتند از:

الف. انجام فرآیند واگذاري كار و انعقاد پيمان پس از حصول اطمينان از تأمين اعتبارات لازم و مورد نياز؛

ب. شروع اجراي پروژه پس از تهيه اسناد ضروري و بالادستي طرح (حداقل اسناد پديدآوري و طراحي پايه در روش طرح وساخت، و اسناد پديدآوري، طراحي پايه و طراحي تفصيلي در ساير روش‌هاي اجراي طرح)؛

ج. ارجاع كار و انعقاد قراردادها بر اساس قيمت عادله بر طبق ضوابط مربوط؛

د. استفاده از عوامل صلاحيت‌دار و ارزيابي‌شده جهت اجراي طرح؛

ه‍. كنترل پروژه به لحاظ زمان‌بندي اجرايي و استفادة بهينه از منابع در راستاي تحقّق اهداف طرح؛

و. استفاده از خدمات مديريت طرح (عامل چهارم)، در مراحل مختلف اجراي پروژه؛

ز. استفاده از روش طرح و ساخت (با يا بدون تأمين مالي) و روش‌هاي ايجاد، بهره‌برداري و انتقال (BOT) و ايجاد، بهره‌برداري و مالكيت (BOO) در پروژه‌هاي بزرگ؛

ح. ايجاد رقابت بين عوامل اجراي طرح (پيمانكاران، مشاوران و تأمين‌كنندگان) به‌منظور كاهش هزينه‌هاي اجراي پروژه‌ها و ارتقاي كيفي آن‌ها؛

ط. استفاده از خدمات چند واحد به‌صورت مشاركت در يك پروژه (JV/C)؛

ي. كاربست مهندسي ارزش در فرآیند ساخت و نصب؛

ك. انجام بازرسي فنّي در مبادي توليد و تأمين مصالح، تجهيزات و كنترل كيفيت مصالح، قبل و حين اجرا؛

ل. رعايت الزامات زيست‌محيطي و ايمني در حين اجرا و نصب؛

م. استفاده از انواع الگوهاي قيمت‌گذاري (فهارس پايه و فهارس بهاي تجميعي) متناسب با كارهاي شهري.

ن. تضمين كيفيت در دورة عمر طرح با استفاده از پوشش‌هاي بيمه‌اي و انعقاد «قراردادهاي اجرا و بهره‌برداري» (واگذاري بهره‌برداري به پيمانكاران سازنده) و نظاير آن؛

س. مستندسازي دقيق مراحل اجراي طرح (ثبت و بايگاني صحيح نقشه‌هاي چون‌ساخت) و داده‌هاي فنّي طرح.

مادة 9 – اصول و معيارهاي بهره‌برداري طرح‌ها

اصول و معيارهاي حاكم بر بهره‌برداري طرح‌هاي شهري عبارتند از:

الف. استفاده از فناوري‌هاي روزآمد و مناسب براي بهره‌برداري از تأسيسات و مستحدثات شهري؛

ب. استفاده از روش نگهداري نتيجه‌گرا به جاي نگهداري فرآیندگرا، با استفاده از شاخص‌هاي كنترل كيفيت؛

ج.ايجاد سامانه‌هاي بانك اطّلاعات فنّي در سامانه‌هاي اطّلاعات جغرافيايي (GIS) براي پايش كيفيت معابر و تأسيسات شهري و بهنگام‌سازي اطّلاعات آن‌ها؛

د. بهينه‌سازي هزينه‌هاي دورة بهره‌برداري و افزايش دورة عمر طرح‌ها با تأكيد بر نگهداري پيشگيرانه و تعميرات بهنگام؛

ه‍. همسان‌سازي فرآیندهاي پايش، تعمير و نگهداري طرح‌ها؛

و. واگذاري نگهداري معابر، تأسيسات يا ابنية فنّي در يك يا چند منطقه يا ناحيه شهري به يك پيمانكار؛

ز. نظارت مهندسي بر بهره‌برداري؛

ح. ارزشيابي طرح‌ها در دوره بهره‌برداري؛

ط. مستندسازي بهره‌برداري از طرح‌ها.

مادة 10 – اصول و معيارهاي برچيدن، بازيابي و بازيافت طرح‌ها

اصول و معيارهاي برچيدن، بازيابي وبازيافت طرح‌هاي شهري عبارتند از:

الف. انجام بررسي‌هاي لازم به‌منظور بهره‌برداري مجدّد، تغيير كاربري يا بازيافت در پايان دورة عمر طرح‌ها در صورت توجيه‌پذيري فنّي، اقتصادي و محيطي؛

ب. استفاده از فن‌آوري‌هاي روزآمد و مناسب براي برچيدن تأسيسات و مستحدثات شهري در پايان دورة عمر؛

ج. توجّه به الزامات محيطي، ايمني و نوسازي محيط شهري؛

د. بهينه‌سازي هزينه‌هاي برچيدن، بازيابي و بازيافت؛

ه‍. تدوين استانداردها، مقرّرات، ضوابط و قراردادهاي همسان براي برچيدن، بازيابي و بازيافت طرح‌ها؛

و. واگذاري برچيدن طرح‌ها به عوامل اجرايي صلاحيت‌دار و متخصص؛

ز. نظارت مهندسي بر فرآیند برچيدن طرح‌ها؛

ح. مستندسازي كامل مراحل برچيدن طرح‌ها.

مادة 11 – اصول و معيارهاي مديريت طرح

اصول و معيارهاي به‌كارگيري واحدهاي خدمات مديريت طرح عبارتند از:

الف. كاربست روش‌هاي استاندارد و معتبر مديريت پروژه (نظير PMBOK)، برنامه‌ريزي شبكه‌اي، نظام جامع كنترل پروژه و …

ب. تأكيد بر استفاده از خدمات مديريت طرح در موارد زير:

1- طرح‌هايي كه برآورد هزينة آن‌ها بيش از پنجاه برابر معاملات متوسّط باشد؛

2- طرح‌هايي كه پيچيدگي فنّي داشته باشند؛ يا به دليل استفاده از تخصص‌هاي متعدّد يا ضوابط حقوقي و قراردادي، واحدهاي تابعه شهرداري به مديريت حرفه‌اي نيازمند باشند؛

3- مديريت و نظارت عاليه بر خدمات مشاوران و پيمانكاران در سطح مناطق؛

4- خدمات پيمان و رسيدگي، مستندسازي پروژه‌ها، تهية برنامه‌هاي پنج‌ساله و سالانه، بودجه‌ريزي، جلب مشاركت عمومي، سرمايه‌گذاري داخلي و خارجي، تأمين مالي پروژه‌ها و مهندسي ارزش، و ساير خدمات مديريتي؛

5- تشخيص صلاحيت و ارزيابي واحدها مديريت طرح‌هاي شهري با توجّه به ويژگي‌هاي تخصصي طرح‌هاي شهري با توجّه به معيارهاي سابقه كار، تخصص‌هاي حرفه‌اي و تجربه در طرح‌هاي شهري؛

6- ارجاع كار به واحدهاي مديريت طرح با اولويت روش كيفيت.(QBS)

مادة 12 – اصول و معيارهاي خدمات مشاوره

اصول و معيارهاي خدمات مشاوره عبارتند از:

الف. ارجاع كار به مشاوران صلاحيت‌دار و ارزشيابي‌شده؛

ب. انتخاب مشاوران در كارهاي پژوهشي، مطالعات توجيهي طرح‌ها، طراحي مفهومي، تدوين نظام‌هاي فنّي و اجرايي، با اولويت روش كيفيت (QBS)

ج. انتخاب مشاوران در بخش طراحي پايه و تفصيلي، با اولويت روش كيفيت ‌ـ قيمت(QBS)؛

د. انتخاب مشاوران در بخش نظارت، بازرسي فنّي و كنترل كيفي (آزمايشگاه‌هاي فنّي)، با اولويت روش تعرفه‌اي (FB)

ه‍. ارزشيابي دوره‌اي مشاوران و تهية فهرست‌هاي بهنگام از مشاوران ارزشيابي‌شده در زمينه‌هاي تخصصي براي ارجاع كار به مشاوران با عملكرد مطلوب و باتجربه؛

و. اعتبار دو ساله ارزيابي كيفي مشاوران به‌منظور كوتاه‌كردن فرآیند انتخاب مشاور.

مادة 13 – اصول و معيارهاي فنّي و استانداردها

ضوابط حاكم بر معيارهاي فنّي و استانداردها در طرح‌هاي عمراني شهري عبارتند از:

الف. رعايت مقرّرات ملي ساختمان، ضوابط، معيارهاي فنّي و محيطي، مقرّرات ايمني و استانداردهاي مرتبط با طرح‌هاي شهري در دورة عمر طرح از مرحلة پديدآوري تا برچيدن طرح كه فهرست آن‌ها توسّط شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران تعيين مي‌شود؛

ب. تنظيم روابط فنّي بين عوامل اجراي نظام (كارفرما، مديريت طرح، مشاور، پيمانكار، تأمين‌كننده و واحدهاي نگهداري طرح) بر اساس استانداردهاي فنّي معتبر (داخلي و بين‌المللي)؛

ج. استفاده از ماشين‌آلات، تجهيزات، مواد و مصالح طبق استانداردها، روش‌هاي اجرايي و نگهداري معتبر و شناخته‌شده بين‌المللي؛

د. استفاده از مؤسسات، انجمن‌ها، شركت‌ها، و سازمان‌هاي تحقيقاتي، در جهت تدوين و تعيين ضوابط همسان در زمينة جزئيات فني و اجرايي مرتبط با پروژه‌هاي شهري؛

ه‍. همسان‌سازي روندها و شاخص‌هاي كنترل‌هاي كيفي (جوش، مقاومت مصالح، ژئوتكنيك و ساير آزمايش‌هاي فنّي) در طرح‌هاي عمراني شهري.

مادة 14 – اصول و معيارهاي ارزيابي عوامل طرح

اصول و معيارهاي حاكم بر ارزيابي عوامل پديدآوري، طراحي، اجرا، بهره‌برداري و برچيدن طرح عبارتند از:

الف. ارزيابي عوامل طرح بر اساس معيارهاي زير:

1- بررسي گواهينامه‌ها و مجوزهاي فعاليت در رشته و زمينة مربوط؛

2- بررسي منابع انساني متخصص؛

3- تجربه و عملكرد عوامل شامل عملكرد ريالي و فيزيكي؛

4- كيفيت كارهاي انجام شده؛

5- بررسي سرماية ثبت‌شده، امكانات مالي و اجرايي لازم؛

6- حسن سابقه و رضايت كارفرمايان يا مشتريان قبلي.

ب. تشخص صلاحيت و ارزيابي تأمين‌كنندگان كالا (Vendor List) به‌ويژه توليدكنندگان مصالح پُرمصرف نظير آسفالت، جدول و كف‌پوش‌؛

ج. تشخيص صلاحيت و ارزيابي واحدهاي مديريت طرح‌، پيمانكاران، مشاوران، واحدهاي بازرسي فنّي، كنترل كيفيت، آزمايشگاه‌هاي فنّي و صحه‌گذاري (Validation) و واحدهاي ارزيابي شركت‌ها؛

د. اعمال محدوديت و محروميت نسبت به شركت‌هايي كه كيفيت خدمات و محصولات آن‌ها در كارهاي انجام‌شده فاقد مشخصات استاندارد و تعهدات قراردادي است از فهرست واحدهاي واجد صلاحيت شهرداري تهران بر اساس ضوابط و مقرّرات مصوّب شوراي‌عالي‌ فنّي؛

ه‍. تعيين ضوابط و مرجع موضوعات بندهاي 14-1 تا 14-4 توسّط شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران.

مادة 15 – اصول و معيارهاي قراردادها

اصول و معيارهاي حاكم بر قراردادها عبارتند از:

الف. تهيه و ابلاغ قراردادهاي همسان، با توجّه به قوانين و مقرّرات، و شرايط خاص طرح‌هاي شهري، به‌منظور شفاف‌سازي، قابليّت حسابرسي و آسان‌سازي روش ارجاع كار در حوزه‌هاي پيمانكاري (EPCF, EPC, PC, EP) پيمانكاريِ بهره‌برداري، خريد خدمات مشاوره، خدمات مديريت طرح‌، خريد كالا و مصالح، كارهاي پژوهشي و آزمايشگاه‌هاي كنترل كيفيت؛

ب. استفاده مناسب از الگوهاي قراردادي فدراسيون بين‌المللي مشاوران (FIDIC)؛

ج. تدوين قراردادها و پيمان‌ها بر اساس رعايت حقوق طرفين و پيش‌بيني مرجع حلّ اختلاف مرضي‌الطرفين؛

د. تأكيد بر يكپارچگي قراردادهاي اجرايي و جلوگيري از تجزية قراردادها در دورة اجراي آن‌ها؛

ه‍. فراهم‌نمودن امكان ادامه قراردادها (پيمانكاري، مشاوره، مديريت طرح و نظارت) با هدف تكميل پروژه؛

و. استفاده از اوراق مشاركت، اسناد مثبتة مطالبات از سازمان‌هاي وابسته به شهرداري، و اعتبارات تصديق‌شده توسّط بانك‌ها به‌ويژه بانك شهر، به‌عنوان تضامين قراردادها؛

ز. رسيدگي‌هاي فنّي و كارشناسي توسّط شوراي‌عالي ‌فنّي و كارگروه‌هاي تخصّصي آن، قبل از ارجاع اختلافات به ساير مراجع داوري و حقوقي؛

ح. فراهم نمودن امكان توزيع همزمان اسناد ارجاع كار و مناقصات از طريق شبكه‌هاي اطّلاع‌رساني.

مادة 16 – اصول ومعيارهاي ارزشيابي طرح‌ها

ضوابط و معيارهاي حاكم بر ارزشيابي طرح‌ها عبارتند از:

الف. ارزشيابي طرح‌ها در دوره عمر طرح و به‌ويژه دورة بهره‌برداري با توجّه به موارد زير:

1- رعايت ضوابط و معيارهاي فنّي، ايمني، محيطي و هزينه‌هاي بهره‌برداري و نحوة تعمير و نگهداري؛

2- بررسي استانداردها، اسناد پديدآوري، اسناد طراحي و مستندات اجرايي با داده‌هاي مرحلة بهره‌برداري جهت بازنگري و برنامه‌ريزي اصلاح آن‌ها؛

3- بررسي و ارزشيابي طرح‌ها از نظر قيمت تمام‌شدة نهايي، بهره‌وري سرمايه، تناسب هزينه‌هاي عملياتي، اثرات تحولات اقتصادي و اجتماعي، اثربخشي مطالعات؛

4- انطباق مطالعات پديدآوري، طراحي با طرح اجرايي؛

5- ارزشيابي كيفيت مصالح، روش‌هاي اجرا و روش‌هاي نگهداري؛

6- ارزشيابي اثرات اقتصادي، اجتماعي، زيست‌محيطي و فرهنگي طرح.

ب. ارزشيابي عوامل اجراي طرح شامل كارفرما، مدير طرح، مشاور، پيمانكار و تأمين‌كننده و در نظرگرفتن امتياز ارزشيابي آن‌ها در تعيين ظرفيت، ارجاع كار و انتخاب آتي؛

ج. تعيين ضوابط و مرجع موضوعات بندهاي 16-1 و 16-2 توسّط شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران.

مادة 17 – وظايف شوراي‌عالي‌فنّي شهرداري تهران

وظايف شوراي‌عالي ‌فنّي در زمينة تدوين و اجراي نظام فنّي و اجرايي عبارتند از:

الف. تعيين، تأييد يا تصويب فهرست استانداردها و ضوابط لازم‌الاجرا در زمينة پروژه‌هاي شهري؛

ب. تعيين، تأييد يا تصويب دستورالعمل‌ها، ضوابط و مقرّرات نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران (حسب مورد)؛

ج. انجام رسيدگي‌هاي لازم و اعلام نظر فنّي و كارشناسي در زمينة اختلافات و دعاوي قراردادي، با همكاري كارگروه‌هاي تخصصي، قبل از ارجاع اختلافات به هیأت موضوع «مادة سي و هشتم 38». آيين‌نامه معاملات شهرداري تهران مصوّب 31/02/1390 مجلس شوراي اسلامي؛

د. تعيين اصول، معيارها و مرجع تشخيص صلاحيت، ارزيابي و ارزشيابي عوامل طرح؛

ه‍. بهنگام‌سازي سند راهبردي نظام فنّي و اجرايي، همزمان با برنامه‌هاي پنج‌‌سالة شهرداري تهران (حسب ضرورت) و ارائه آن به شوراي اسلامي شهر تهران.

تبصره: معاونت فنّي و عمراني شهرداري تهران، موظّف است سالانه عملكرد نظام فنّي و اجرايي شهرداري تهران را پايش و مقرّرات و دستورالعمل‌هاي مورد نياز را جهت اجراي اصول موضوعه نظام فنّي و اجرايي با همكاري معاونت‌هاي مختلف شهرداري و سازمان‌هاي وابسته، جهت تصويب به شوراي‌عالي ‌فنّي شهرداري تهران و ارائه به شوراي اسلامي شهر تهران تهيه كند.

پیوست1- نمودار دورۀ عمر طرح‌ها در نظام فنّی و اجرایی شهرداری تهران

پیوست 2- ساختار نظام پدیدآوری طرح‌ها

ساختار ضوابط پدیدآوری طرح‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

پیوست 3- ساختار نظام طراحی پایه و تفصیلی طرح‌ها

ساختار ضوابط طراحی پایه و تفصیلی طرح‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

پیوست 4- ساختار نظام اجرای طرح‌ها

ساختار ضوابط نظام اجرای طرح‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

 

 

 

پیوست 5- ساختار نظام بهره‌برداری طرح‌ها

ساختار ضوابط نظام بهره‌برداری طرح‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

پیوست 6- ساختار نظام برچیدن، بازیابی و بازیافت طرح‌ها

ساختار ضوابط برچیدن، بازیابی و بازیافت طرح‌ها به شرح ذیل می‌باشد:

[1]. «ماده 8» قانون اصلاح و تسری آیین‌نامه معاملات شهرداری تهران: آیین‌نامه معاملات شهرداری تهران مصوّب 25/01/1355 با اصلاحات بعدی آن به معاملات شهرداری‌های مراکز استان‌ها، کلان‌شهرها و شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت تسری می‌یابد.

تبصره: برای انجام معاملات، هر جا در متون و تبصره‌های آیین‌نامه معاملات از شهرداری تهران، شهردار تهران و یا معاونین و مسؤولین شهرداری و شورای اسلامی شهر تهران نام برده شده است، عنوان مشابه در مراکز استان‌ها، کلان‌شهرها و شهرهای بالای یک میلیون نفر جمعیت جایگزین آن می‌گردد.

[2]. C | Cost

[3]. PPP | Public Private Partnership