این، دوّمین پست در یک دنبالۀ دو بخشی است که بهترین رویّههای إجرایی برای اجتناب از موارد ادّعا و اختلافات در پروژههای احداث را به بحث میگذارد. این پست، توصیههایی برای پیمانکاران ارائه مینماید، درحالیکه نخستین پست، راهنمایی برای پیمانکاران را پیشنهاد میکند. هر دو پست، از [کتابِ] «چرایی رخداد موارد ادّعای و چگونگی جلوگیری از آنها»، نوشتۀ ریچارد جِی لانگ تلخیص شدهاند.
متن زیر، ترجمه مستقیم است و لزوماً در محیط قراردادهای ایرانی، قابل إعمال نیست.
درعینحالکه به یک پروژۀ احداث باید بهطور ایدهآل بهصورت مشارکتی بین کارفرما و پیمانکار نگریسته شود و با آن به مثابه یک تلاش سودمند دوجانبه مبتنی بر اعتماد و خواستِ هر دو طرف [قرارداد] برای إجرای یک پروژۀ موفّق برخورد گردد، اغلب ارتباطات خصمانهای ایجاد میشوند که میتوانند منجر به [بروز] اختلافات گردند و در نهایت، در [قالب] موارد ادّعای احداث، به حدّ اعلی برسند(۱). بهترین راه برای طرفینِ ذیمدخل بمنظور رتق و فتق یک اختلاف (بهجای اجتناب کامل از آن)، [اتّخاذ] راهحلّ منصفانۀ [منجر به تسویه در خصوصِ] دستور تغییر یا درخواست [طرح] ادّعا است؛ بهشیوهای بهموقع، هنگامی که بروز مینماید.
نکات زیر، توصیههایی برای پیمانکاران بمنظور اجتناب از اختلافات هستند.
۱- محدودۀ کار [مندرج] در بستۀ مناقصة کارفرما را بهواسطۀ گماردن [متخصّصانِ] رشتههای مهندسی و احداث متناسب، بمنظور بازبینی بستۀ مناقصه و تسلیم پرسشهای مکتوب –جائیکه ابهام وجود دارد- بهطور کامل درک کنید.
۲- سطح تکمیلبودن طرّاحی کارفرما برای هر جزء از تأسیسات را تعیین کرده و عنداللّزوم، طرّاحی را به سطح بالاتری از جزئیّات ببرید تا استخراج مقادیر قابل اتّکاء، مشخّصات و اندازهگذاری تجهیزات، طرح جانمایی، الزامات واحد صنعتی خاص، و امثال آن را، تسهیل نماید.
۳- رواداریهای توسعۀ طرّاحی را (مبتنی بر سطح تکمیلبودن طرّاحی) و مقادیر احتیاطی را (برای نرخهای نیروی کار، هزینههای مصالح و تجهیزات، عوامل بهرهوری نیروی کار، رواداریهای برنامۀ زمانی و امثال آن)، به محاسبات برآورد مناقصه إعمال نمائید.
۴- بهجای برنامهریزی برای سودآورنمودن کار، تنها از [طریقِ] دستورات تغییری که مبتنی بر مشکلات در بستۀ مناقصه مورد نیاز خواهند بود، این مشکلات را قبل از ارجاع قرارداد حل کنید، یا یا یک «رواداری مشروط» را -چنانچه عملیاتیترین راه برای مواجهه با عدمقطعیّتها هستند- منضَم کنید.
۵- اطمینان حاصل کنید که کلیّة بندهای «تسرّی» در کلیّة قراردادهای جزء منضَم شده و اطمینان حاصل کنید که پیمانکاران جزء، از رویّههای مشابهی برای درخواستهای دستور تغییر، اخطارها، و دیگر الزامات قراردادی که ممکن است منتج به زمان و هزینههای اضافی گردند، تبعیّت میکنند.
۶- کلیّۀ درخواستهای دستور تغییر و تمدید زمان پیمانکار جزء را بهجای انتقال این [موارد] به کارفرما –چنانچه کارفرما در قبال چنین درخواستهایی پاسخگو نیست- بهطور مناسب ارزشیابی کنید.
۷- برنامۀ زمانی مأخوذ یا مبنا را مشتمل بر حصولاطمینان از اینکه کلیّۀ محدوده و فعّالیتها (شامل تأییدات کارفرما، الزامات [إعطای] إذن، احداث اردوگاه نیروی کار، لحاظ شدهاند بهدقّت آماده کنید، تحقیقات خاک، فعّالیتهای فهرستکارهایناقصومعیوب، آغازبهکار، و راهاندازی) [و] حصول اطمینان از اینکه بهکارگماردن نیروی انسانی، سازگار با دسترسپذیری نیروی کار و اندازۀ اردوگاه میباشد، با دقّت آماده کنید تا ایجادکنندۀمبنایی باشد برای هرگونه تأخیرات [ناشی از] شرایط جوّی، و حصول اطمینان از تعهّد [و پذیرش] پیمانکار جزء نسبت به برنامۀ زمانی.
۸- چنانچه پیمانکاران جزء، در قبال برنامههای زمانی سطح چهار پاسخگو هستند، اطمینان حاصل کنید که آنها بهطورمناسبی مهیّا شدهاند، از موضوعات [مربوط به] قیود منطقی و نامناسب رها هستند، کلیّة محدودۀ لازم را ضمیمه میکنند، و بهطور مناسبی به سطح سه برنامۀ زمانی – [که] توسّط پیمانکار آماده شده است- تجمیع شدهاند.
۹- تضمین کیفیّت برنامة زمانی را بر برنامۀ زمانی مبنا إجراء کنید تا اطمینان حاصل شود که کلیّۀ منطقِ [فعّالیتها و مواعد] لحاظ شده است و اینکه قیود، برای تعیین تاریخهای شروع یا پایانِ فعّالیتها، بهطور نامتناسب [و] بدون منطق توالی فعّالیتِ مناسب بهکار نرفته باشند.
۱۰- برای کلیّۀ تأخیرات و آثار [دامنهدار] در ازاء الزامات قرارداد، اخطار بموقع کتبی ارائه کنید و [اینگونه] نپندارید که کارفرما از کلیّۀ آثار [دامنهداری] که ممکن است مسبّب [آنها] بوده است یا آثار [دامنهدار] بهسبب رویدادهای قوّۀ قاهره یا دیگر اطراف [قرارداد]، آگاه است.
۱۱- برنامۀ زمانی پروژه را در ازاء کلیّة آثار [دامنهدار] تأخیرات و دستورات تغییر، با ثبت مبنای تأخیرات در آغاز فعّالیتها و تمدیدهای بازۀ زمانی فعّالیت، بهروزرسانی کنید [تا] اطمینان حاصل گردد که هر فعّالیت جدید اضافهشده، سببِ تأخیر نیست، مگراینکه فعّالیتهای جدید مرتبط با محدودۀ تغییریافتۀ کار باشند، [با] حصول اطمینان [از این]که منطق مناسب برای کلیّة فعّالیتهای اضافهشده مورد استفاده قرار گرفته است و إجرای بازبینیهای تضمین کیفیّت نسبت به کلیّۀ بهروزرسانیهای برنامۀ زمانی.
۱۲- برای تعیین مبنا برای هر درخواست تمدید زمانی، هرگونه رویّة تحلیل اثر [دامنهدار] زمانی متوافق را همانگونهکه در قرارداد بیان شده، مورد استفاده قرار دهید (یا اگر قرارداد یک رویّۀ متوافق را مشخّص نکرده باشد، رویّۀ صنعتی مقبول را بهکار برید).
۱۳- هزینههای زمان-مرتبط در درخواستهای دستور تغییر را بهطور مناسب مدّ نظر قرار دهید، [تا] اطمینان حاصل گردد که مبنای هزینههای بالاسری درخواستشده، از رویّههای قراردادی پیروی میکند و اینکه تحلیل برنامۀ زمانی، تأخیرات همزمان پیمانکار در فعّالیتهای مسیر بحرانی را در نظر میگیرد.
۱۴- چنانچه درخواستهای تمدید زمان مشروع، رد شوند، اخطار تسریع تحمیلی و قصد بر بازیابی هزینههای تسریع را ارائه کنید و کلیّۀ هزینههای تسریع را بمنظور حفظ سوابق برای ادّعای آینده، مستندسازی کنید.
۱۵- چنانچه پیمانکار تصمیم به همگامسازی کار خود، ناشی از تأخیرات موجّه با دیگر فعّالیتها را بهجای «تعجیل و انتظار» دارد، برای تأخیرات همگامِ عمدی، اخطار کتبی به کارفرما را ارائه نمائید.
۱۶- بمنظور بهدستآوردن دادههای ضروری برای ارزشیابی بهرهوری نیروی کار ماهر، رویّههایی را، شامل رصد مقادیر نصبشده و نیروی کار مرتبط با آن، به تفکیک ناحیه و تخصّص، پیادهسازی کنید.
۱۷- بازبینیهای بهرهوری متوالی را انجام دهید، دلیل هر اتلاف بهرهوری در قیاس با بهرهوری مبنا را (شامل مقایسۀ شرایط کار واقع با شرایط مبنا در مبنای مناقصه) تعیین کنید، و طرحهای بهبود بهرهوری را تا حدّ ممکن، سریع إجراء کنید.
۱۸- اثر [دامنهدار] تجمّعی دستورات تغییر بر بهرهوری نیروی کار را از طریق مقایسۀ ساعات نیروی کار [ناشی از] دستور تغییر با ساعات نیروی کار مبنا، ارزشیابی کنید و اگر افزایش در ساعات نیروی کار بزرگتر از ۸-۱۰% از ساعات نیروی کار [پیشبینیشده در اسناد] مناقصه است، آثار [دامنهدار] بهرهوری نیروی کار را در قیمتگذاری دستور تغییر، لحاظ نمائید، یا اخطارهای مجزّای قصد بر [طرح] ادّعای چنین هزینههایی در پایان پروژه را، آمادهسازی کنید تا اگر کارفرما بهطورقطع، چنین هزینههایی را در قیمتگذاری دستور تغییر نپذیرفت، حقوق پیمانکار در قبال چنین موارد ادّعایی محفوظ باشد.
۱۹- ارتباط برقرار کنید و محیطی خصمانه ایجاد نکنید، در عوض یک نگرش [مبتنی بر] همکاری را ترویج، و قرارداد را منصفانه تفسیر کنید، مادامیکه کلیّۀ اطّلاعات متناسب با درخواستهای دستور تغییر و تمدید زمانی را فراهم مینمائید؛ بهگونهایکه کارفرما بتواند بهحدّکفایت، درخواستها را ارزشیابی کند.
راهکار چالش حقوقی خود را از ما بخواهید
۲۰- کلیّۀ مشکلات را حین إجراء، مستندسازی کنید، با فراهمکردن راهنما برای کارکنان در مورد عبارتپردازی مناسب هرگونه ارتباط [از طریق] پُست الکترونیک، تا اطمینان حاصل گردد که حقایق بهطور مناسب بیان شدهاند.
۲۱- یک نظام مدیریت اسنادِ لازمالإجراء را تهیّه و پیادهسازی کنید، پوشهها را در پایگاه دادهای که هرگونه مشکل و/یا تأخیرات در کار را مستندسازی میکند، ضمیمه نمائید، و با کارفرما توافق کنید که اگر فایلهای پیدیاف مورد استفاده قرار میگیرند، باید قابل جستوجو باشند، بهجای تصاویری از ارتباطات که نتوانند بهصورت الکترونیکی محلّ جستوجو قرار گیرند، چراکه دسترسی به کلیّة اطّلاعات پروژه و قابلیّت بازبینی [آنها] بهطور مؤثّر از حیث هزینه، میتواند حلِّ بموقع و منصفانة اختلافات را تسهیل کند.
امید است پیمانکاری که از توصیههای فوق تبعیّت میکند، نه تنها از اختلافات اجتناب کند، بلکه [انجام] یک پروژۀ روانتر را تسهیل نموده و همکاری را بین طرفین [قرارداد] تقویت میکند که [این امر] منتج به حلّ آسانتر موارد ادّعا میگردد.
۱. به [کتابِ] «چرایی رخداد موارد ادّعای و چگونگی جلوگیری از آنها»، نوشتۀ ریچارد جِی لانگ (Vi rtualbookworm.com Publishing, Inc., ۲۰۲۱) پیشگفتار، صفحۀ ۱۷ از ۲۷ رجوع کنید.