کنج قسمت چهارم- خاتمه پیمان ناشی از افزایش و کاهش مقادیر ماده 29 شرایط عمومی پیمان

سؤال:
آیا کاهش یا افزایش مقادیر بیش از ۲۵ درصد منجر به خاتمه پیمان می‌شود؟

مقدمه:

در ضمن اجرای کار، ممکن است که مقادیر اولیه مندرج در فهرست بها و مقادیر منضم به پیمان، تغییر نماید. عموماً این تغییر مقادیر و تبعات آن، یکی از چالش‌های اصلی قراردادهای پیمانکاری می‌باشد. در «مواد ۲۸، ۲۹ و ۳۹» شرایط عمومی پیمان «نشریه ۴۳۱۱» از تغییر مقادیر پیمان صحبت شده است. با احراز شرایطی، تغییر در مقادیر پیمان منجر به خاتمه پیمان می‌گردد.

«ماده ۲۸» شرایط عمومی پیمان

وفق قسمت ج ماده ۲۸، با احراز شرایطی در عدم تحویل کارگاه به پیمانکار توسط کارفرما (حذف بیش از ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان و یا عدم تحویل هیچ قسمت کارگاه به پیمانکار با توجه به شرایط پیش بینی شده)، با اعلام پیمانکار، طبق «ماده ۴۸» عمل شده و پیمان خاتمه می‌یابد.

«ماده ۲۹» شرایط عمومی پیمان

طبق «ماده ۲۹» شرایط عمومی پیمان قدیم موضوع بخشنامه شماره ۴۶۹۰-۵۴-۱۲۷۸۱-۱ مورخ ۲۱/۱۱/۱۳۵۹، جمع جبری کاهش و یا افزایش اقلام مورد پیمان تا سقف ۲۵ درصد نسبت به مبلغ اولیه مجاز بوده است. ولیکن «ماده ۲۹» شرایط عمومی پیمان (جدید) «نشریه ۴۳۱۱» موضوع بخشنامه شماره ۸۴۲/۵۴-۱۰۸۸/۱۰۲ مورخ ۳/۳/۱۳۷۸ سازمان برنامه و بودجه، جمع مبلغ افزایش و همچنین کاهش و حذف مقادیر را، مستقلّاً به ۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان محدود کرده است. ادامه کار در صورت کاهش بیش از ۲۵ درصد، منوط به توافق پیمانکار بوده، ولیکن در صورت افزایش، پیمان خاتمه می‌یابد.

«ماده ۳۹» شرایط عمومی پیمان

طبق «بند ج» ماده ۳۹، در صورتی‌که عملیات موضوع پیمان تا سقف ۱۲۵ درصد مبلغ اولیه پیمان افزایش یابد، ولیکن قابل بهره برداری نباشد و پیمانکار برای ادامه کار موافقت نداشته باشد، بایستی کارفرما طبق ماده ۴۸ به پیمان خاتمه دهد.

قاعده اَمری خاتمه پیمان

در یک دسته‌بندی، قواعد حقوقی به دو دسته قواعد آمره و قواعد تکمیلی (ارشادی) تقسیم‌بندی می‌شوند. در قواعد آمره یا اَمری، طرفین برخلاف آن نمی‌توانند توافقی نمایند و در صورت توافق، آن توافق باطل است ولیکن در قواعد تکمیلی، طرفین الزامی به رعایت آن ندارند. در همین راستا، خاتمه پیمان در صورت افزایش مقادیر مازاد بر ۲۵ درصد مبلغ اولیه، یک قاعده اَمری از سوی مُقرّره‌گذار بوده و حتی با توافق پیمانکار و کارفرما نیز نمی‌توان پیمان را ادامه داد و قهراً قرارداد خاتمه یافته است.

جمع بندی

بصورت پیش‌فرض در قراردادهای سه‌عاملی، بایستی بخش عمده چالش‌های پروژه توسط کافرما و مشاور پیش از شروع عملیات اجرایی مورد شناسایی قرار گیرند که حداقل ریسک متوجه پیمانکار باشد. از این‌رو صورت‌وضعیت‌های ارسالی پیمانکار، به منزلة اعلان تغییر مقادیر از سوی وی است و این وظیفه مشاور پروژه می‌باشد که طبق مقررات مختلف از جمله شرح عمومی خدمات مشاوره در دوره ساخت و تحویل کار «نشریه ۳۳۲۷» موضوع بخشنامه شماره ۹۷۷/۵۴-۱۲۹۵/۱۰۲ مورخ ۱۱/۳/۱۳۹۷ سازمان برنامه و بودجه، کنترل تغییر مقادیر و اندازه‌گیری کارها را انجام دهد تا از بروز چالش‌های احتمالی در پروژه جلوگیری شود.

نویسنده:

علی پناهدار